Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев “Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы” кодекске уран өндіру мәселелері бойынша түзетулерге қол қойды.
Ақпан айының соңында түзетулерді Қазақстан парламенті қабылдады.
Заңға сәйкес, енді қазақстанда уран өндіру кезеңін ұзарту шарттары мен рәсімдері реттелетін болады, сондай-ақ кен орнын игеру жобасына сәйкес уран өндіру кезеңінде және келісімшарттық аумақ шегінде учаскені жете барлау жүргізілетін болады. Жаңа кен шоғыры немесе уран шоғырларының жиынтығы табылған кезде, оларды кен орнын игеру жобасына немесе уранды тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру жобасына толықтыру шеңберінде бағалау жүргізілетін болады. Сондай-ақ уран өндіру саласындағы уәкілетті орган уранды барлауға арналған келісімшарттар бойынша құзыретті орган болып айқындалды.Егер кен орны қорының өсімі бастапқы көлемнің 30 және одан да көп пайызын құрайтын болса, жер қойнауын пайдаланушы өңірде әлеуметтік-экономикалық жоба іске асырылуға міндетті болады.
Бұған дейін депутат Ирина Унжакова қазір барлық жер қойнауын пайдаланушы кәсіпорындар ескірген геологиялық деректер негізінде жұмыс істейтінін, олар қазіргі кезеңде уран қорларының өзін де, оның кен орындарының геологиялық құрылымын да қосымша зерттеуді талап ететінін хабарлаған болатын.
Уран кен орындарын барлау құзыретіне Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі ие болды, ал өндіруді Энергетика министрлігі жүргізеді. Өкілеттіктердің осындай бөлінуіне байланысты жер қойнауын пайдаланушыларда келісімшарттық міндеттемелерді орындауда қиындықтар туындады.
Сондықтан заңмен 173, 176 және 278-баптарға толықтырулар енгізіледі, олар:
уран өндіру кезеңін ұзарту шарттары мен рәсімдерін реттеу; уран өндіру кезеңінде және келісімшарттық аумақ шегінде учаскені жете зерттеуді (жете барлауды) жүргізу;
жаңа кен шоғыры немесе уран шоғырларының жиынтығы табылған кезде, оларды кен орнын әзірлеу жобасына немесе уранды тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру жобасына толықтыру шеңберінде бағалау жүргізілсін.
Сондай-ақ толықтырулар уран өндіру саласындағы уәкілетті органды “Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы” Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған уранды барлауға арналған келісімшарттар бойынша құзыретті орган айқындауға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, кен орны қорларының өсімі анықталғанда, жер қойнауын пайдаланушыларға әлеуметтік міндеттемелер бойынша түзету енгізілді.
Заңға уран өндірудің салдарын жою нормасы енгізілді, онда барлық технологиялық нысандарды жою жөніндегі іс-шаралар қамтылуға тиіс. Қазір мұндай тәжірибе бар, бірақ заңда оған міндетті құқықтық мәртебе беріледі, өйткені бұл халық үшін де, қоршаған орта үшін де радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етумен тікелей байланысты.
Сондай-ақ жобалық құжаттардың орындалуына мониторинг жүргізу процесін оңтайландыру және жыл сайын авторлық қадағалауды жүргізуде артық талаптарды алып тастау бойынша жаңа норма бар.
