Бұрынғы Кеңес Одағы елдерінде 23 ақпан “Отан қорғаушылар” күні немесе ерлердің мерекесі ретінде атап өтіледі. Бірақ, қазіргі биліктің арқасында, мереке өзінің тарихи және әлеуметтік құндылығын жоғалтты. Шындығында, бұл ЖШҚА-ның, атап айтқанда Жұмысшы-Шаруалар Қызыл Армиясының құрылған күні.
Қызыл Армия әлемдік қауымдастыққа жаңа таптық және идеологиялық саяси принциптерге негізделген қарулы күштің жеңіске жеткен алғашқы үлгісін көрсетті. Қызыл армия империалистік әскерлерден мүлде өзгеше болды. Ол 14 елдің басқыншы әскерлеріне тойтарыс беріп, бес қарулы ақ армияны жеңіп, мемлекеттің тұтастығын сақтай алды.
1917 жылы желтоқсанда әскердегілерді жаппай қайтару басталды. Қызыл Армия басшылығын сайлау жүйесі енгізілді. Барлық әскери қызметшілердің құқықтары тең болды. Әскери штабтарды бақылауды жүзеге асыратын сарбаздар комитеттері құрылды.
Келесі жылдың желтоқсанында бұрынғы патша әскерінің орнына, жаңа революциялық армия құру туралы жарлық қабылданды. 23 ақпанда Владимир Лениннің “Социалистік Отанға қауіп төніп тұр!” шақыруы Қызыл Армия қатарына ерікті түрде кіруге негізгі болды. ЖШӘ-ні қалыптастырудың негізгі қағидасы еріктілік болды. Әскери комитеттердің, партиялық және кәсіподақ ұйымдарының ұсыныстарымен адамдар қызметке кіруге мүмкіндік алды. Қызыл Армияда шаруалар да, жұмысшылар да қызмет ете алады, ал армияның өзі таптық болды.
1918 жылы сәуірде жалпыға бірдей әскери қызмет туралы шешім қабылданған кезде армиядағы жағдай өзгерді. Мұндай шешім азаматтық соғыс ауқымының ұлғаюы, жаңа бағыттардың пайда болуы және Антанта, Германия, Австрия-Венгрия және Түркия елдерінің әскери интервенциясының күшеюі жағдайында армияның өсуіне негіз болды. Сол жылдың қыркүйегінде әскерлерді басқарудың бірыңғай тетігі құрылды. Бұл майдан командирі мен екі саяси комиссардан тұратын Революциялық әскери кеңес болды.
Сонымен қатар, әскер қатарында тәртіп күшейтілді. Бірыңғай әскери форма пайда болды, әр әскери қызметшіге әскери қызметтің ерекшеліктерін көрсететін қызыл армия кітапшалары берілді, сонымен қатар алғашқы әскери кеңес жарғылары енгізілді. Кәсіби мамандардың жетіспеушілігіне байланысты патша армиясының офицерлерін әскери қызметке шақыра бастады. Әскери комиссарлар олардың қызметін бақылау құрылымы ретінде әрекет етті.
Сол жылдың қараша айында Владимир Ильич Ленин басқарған жұмысшылар мен шаруалардың қорғаныс кеңесі құрылды. Ол мемлекеттік билікті толығымен өз мойнына алды. Қызыл Армия ішкі сыртқы контрреволюцияны басудың негізгі құралына айналды. 1918 жылы армияда болған барлық өзгерістер азаматтық соғыстағы Кеңес өкіметі жеңісінің негізгі факторы болды.
Қызыл Армия жеңістерінің басты себебі оның техникалық артықшылығы емес, елдің еңбекші бұқарамен тікелей байланысы және басқыншы соғыстардан бас тартуы болды. Әскерилер Шығыс халықтарына ұзаққа созылған езгіден бейбітшілік пен азаттық әкелді, соның арқасында олар түркі және мұсылман халықтарынан зор қолдау алды.
Қызыл Армия қазіргі Қазақстан аумағында құрылып, белсенді әрекет етті, ұлттық әскери бөлімнің алғашқы қызыл қолбасшысы Торғай көтерілісінің жетекшісі Амангелді Иманов болды. Алаш партиясынан шыққан буржуазиялық ұлтшылдардың 1919 жылы мамырда әйгілі батырды тұтқындап, атқаны тегін емес. Ұлы Отан соғысы жылдарында қазақ даласынан шыққан көптеген ұл-қыздар да өздерінің ортақ отаны – Кеңес Одағын барлық кеңес адамдарымен бірге қорғау үшін Қызыл Армия қатарына қымсынбай қосылды. Осы атаулы күні «Эхо Казахстан» редакциясы барлық отандастарды және қарулы күштерде қызмет еткендерді мерекемен – Қызыл Армияның құрылуының 103 жылдығымен құттықтайды.
Сурет: n-kurs.ru
