Қараша айының соңында жалпыұлттық социал-демократиялық партия күтпеген жерден 2021 жылғы 10 қаңтарға жоспарланған Мәжіліс пен мәслихат сайлауына қатысудан бас тарту туралы шешім қабылдады. ЖСДП бас тартқандықтан, енді қай партия жаңа оппозиция болады, деген сұрақ туындайды.
Қазір бұл рөлге Халықтық партия мен “Ақ жол” демократиялық партиясы үміткер болып отыр, оның үстіне жақында ғана “парламенттік оппозиция” туралы заң қабылданып, оның мәртебесі бекітіліп, құқықтары кеңейтілді. Естеріңізге сала кетейін, осы Заңға сәйкес, Парламентке өткен оппозиция өз адамын жұмыс тобына жетекшілік етуге ұсына алады, сондай-ақ өз тақырыбында парламенттік тыңдаулар ұйымдастыра алады. “Ақ жол” мен ҚХП-на келетін болсақ, олардың қайсысына “парламенттік оппозиция” рөлі берілетіні әлі белгісіз, бірақ іс жүзінде бұл партиялардың ешқайсысы нақты оппозиция емес.
ЖСДП не себепті насайлауға қатысудан бас тартты? Менің ойымша, мұндай шешім биліктің наразылық дауыс беру мен радикалды депутаттардың пайда болуына қауіптенуіне байланысты қабылданды. Бұл жерде мәселе ЖСДП қатарын толықтыра алатын, қашқын банкир Мұхтар Әбілязовтың жақтастарында ғана емес, азаматтық белсенділердің тым “улы тілдерінен” болуы мүмкін.
“Парламенттік оппозиция” жаңа Мәжілісте абсолютті азшылықта болады және азаматтардың наразылығын білдіруде басшы рөлін орындай алмайды. Бірақ, қазір бұл рөл кімге бұйыратын айту ерте. Үгіт-насихат аясында, Үкіметтің кейбір мүшелеріне де қатысты ұрандар мен сын-ескертпелер болуы мүмкін, бірақ 10 қаңтардан соң оның бәрі ұмытылады.
Қарсыласу және өз пікірін білдірудің барлық заңды құқықтық нысандарының жойылуы халық пен билік арасындағы буфердің жойылуына әкеледі. Бұл өз кезегінде наразылық көңіл-күйінің көтерілуіне әкелуі мүмкін. Ал ол бізге керек пе?
Қазіргі жағдай қарапайым және болжамдылығына қарамастан, Ақордаға үлкен қауіп төндіреді, өйткені 10 қаңтардан кейін парламенттік сайлауды заңдастыруда үлкен проблемалар туындауы мүмкін. Жалғыз оппозициялық ЖСДП мұндай заңдылықты бере алар еді, бірақ Әміржан Қосановтың бұрынғы жақтастарының наразылығы қайталануынан қорқып, жолдан шығарылды. Енді оппозиция мен тәуелсіз кәсіподақтар болмағандықтан, кез-келген жаппай митингілер мен ереуілдер басқарылмайды және бақыланбайды. Жоғарғы билік саяси өмір консервациясы аясында бұл қауіптерді жеңе ала ма, жоқ па – үлкен мәселе.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: times.kz
