Қазақстанда, бүкіл әлемде сияқты, жаппай жұмыссыздық өсу қаупі бар. Жеке тұлғалар бізде жұмыс бағдарламалары мен жобалары бар, сондықтан қорқатын ештеңе жоқ дейді. Бірақ олай емес, өйткені бұл мемлекеттік бағдарламалардың тиімділігі түсініксіз.
Мемлекет жыл сайын жұмысқа орналастыру бағдарламаларына қомақты қаражат жұмсайды. Алайда, олардың аясында құрылған жұмыс орындары уақытша және біліктілігі төмен жұмысшыларға арналған. Қазір 120 мыңға жуық адам жұмысқа орналастырылды, олардың 40 пайызы – жастар. Олар, әдетте, ұзақ кақыт мұндай жұмыс істеуі екіталай. Сондықтан, егер мемлекеттік бағдарламалар оң нәтиже берсе, онда тек уақытша ғана. Мұны нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлік “Еңбек” бағдарламасы дәлелдейді. Ол бес жылдан астам уақыттан бері жүзеге асырылып келеді және жұмыссыздық деңгейі дәлізі өзгерген жоқ.
Осыған байланысты Қазақстанда жұмыссыздық деңгейін төмендету тәсілдерін ауыстыру мәселесі өткір тұр. Бұл орындалмаса, экономиканы қалпына келтірместен жұмыссыздықты азайту мүмкін болмайды.
Қазіргі жағдайда жұмыс орындарының басым бөлігін беретін орта және шағын кәсіпорындарды қолдау қажет. Жұмысқа орналастырудың “Еңбек” сияқты бағдарламаларын іске асыру ұзақ мерзімді кезеңде ғана және Үкімет қосымша қолдау көрсеткен жағдайда ғана байқалатынын түсіну маңызды.
Алайда ресми статистика көрсететін жұмыссыздықтың 5 пайызы күмән тудырады, өткен жылдың көктемінде бұрынғы премьер-министр және Мәжіліс депутаты Сергей Терещенко оны 5 миллионға бағалады. Сондықтан, уақытша жұмыс орындарын құру арқылы жағдайды түзету мүмкін емес, бұл жастарды шетелге кетуге мәжбүрлейді. Шикізатты экспорттауға бағытталған экономикалық модельге түбегейлі өзгерістер қажет. ЕАЭО шеңберінде жеке өңдеу өнеркәсібі мен бірлескен индустриялық жобаларсыз жұмыссыздар армиясын жұмысқа орналастыру мүмкін емес. Мұны Нұр-Сұлтан түсіне ме, жоқ па – үлкен мәселе.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
