Қытай билігі Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданындағы Ислам және Ұйғыр нысандарын жаппай жоюды жалғастыруда. Әдемі безендірілген мешіттердің орнында қазір қираған ғимараттар.
Австралияның стратегиялық саясат институтының есебіне сәйкес, Қытай билігі Шыңжаңдағы 16 мыңға жуық мешітті қиратты немесе толығымен жойды. Негізінен сәулет нысандарының күмбездері, мұнаралары және қарауыл мұнараларына зиян келтіріп, оларды бөлшектеген.
Сонымен қатар, Шыңжаңда мұсылмандар үшін маңызыды үш мыңға жуық мәдени нысан жойылды. Олар қасиетті орындар, зираттар және қажылық бағыттар.
Қытай мұсылмандардың мәдени нысандарын неге қиратуда? Бәрі түсінікті. Бұл әрекеттерімен Пекин Шыңжаңдағы ұйғыр халқы мен неханьдық ұлттардың материалдық және тұрмыс-салт мәдениетін “қытайландыруға” және толық жоюға қол жеткізеді.
Австралия институтының есебінде қазіргі уақытта Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық аймағында 380-ден астам “қайта тәрбиелеу лагерлері” бар, оларда миллионнан астам адам, негізінен ұйғырлар мен түркітілдес мұсылмандар бар. Сонымен бірге, Қытай билігінің көптеген ұйғырлар босатылды деген мәлімдемесіне қарамастан, жыл сайын мұндай лагерьлер саны артып келетінін баяндамадан түсінуге болады.
Қытай ұлттық ассимиляциялау саясатының, әйелдерді ұрықсыздандыру, жергілікті дәстүрлер мен діни нанымдарға қарсы күрес зардабын ұйғырлар ғана емес, сонымен қатар мұсылман болып табылатын этникалық қазақтар да кешіп жатқаны ерекше алаңдатады.
Пекиннің өзі осылайша түркі жастарынның экстремистік көңіл-күйін күшейте отырып, шиеленіс ошағын тудыруда. Егер біз Аспан асты елінен қайтарымсыз несие алып, одан әрі экономикалық кеңеюге ықпал етсек, “Бір белдеу, бір жол” геосаяси құрылымы арқылы интеграцияланатын болсақ, мешіттерді қирату және “қайта тәрбиелеу лагерлерін” отырғызу сияқты оның келеңсіз тәжірибесі болашақта өз басымызға келуі ықтималдығын көрсетеді.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
