Қытай консулдығында үшінші аптада пикетке шыққандардың бірі, Алматы қаласының тұрғыны Марат Құрбанов 12 тәулікке қамаққа алынды. Қамауға алу туралы қаулыны 25 ақпанда Алматы қаласының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соты шығарды.
Курбановқа “Бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы” заңнаманы бұзды деген айып тағылды. Алматылық азаматтың 23 ақпанда дипломатиялық өкілдікке акцияға шыққандығын анықтады. Сол күні Құрбановтың қолында: “Қытайда бес отбасы жоғалды” деген плакат болды, ол Қытай консулдығынан Шыңжаңдағы туыстарымен байланыса алмай жатқанын мәлімдеді, Қытайдың солтүстік-батысы аймақғында тұрып жатқан халықтардың “геноцидін тоқтатуды” талап етті.
Құрбанов өзіне қатысты ӘҚБтК-нің 488-бабының 11-бөлігі бойынша тағылған айыпты қабылдамады. Прокурор оны 20 тәулікке қамауға алуды сұрады, судья Қасымова 12 тәулікке қамауға алуға санкция берді.
Алматыдағы Қытай консулдығында пикеттер үшінші апта қатарынан өткізіліп жатыр. Оған қатысушылар Шыңжаңда ұсталған туыстары мен достары туралы ақпарат беруді, олардың пікірінше, негізсіз «қайта тәрбиелеу лагерьлерінде» түрмеде отырған туыстарын босатуды талап етеді.
Осы айда Қытай консулдығындағы пикеттердің тағы бір қатысушысы Байболат Күнболатұлы әкімшілік қамауға алынды, ол Шыңжаңда қалған ағасының тағдыры туралы ақпарат талап етті. 8 ақпанда ол 10 тәулікке қамауға алынып, “бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы заңнаманы бұзғаны үшін” кінәлі деп танылды. Күнболатұлы қамауға алынғаннан кейін анасы пикетке шықты.
Қытай дипломаттары наразылық білдіргендерге консулдықтан шықпайды.
25 ақпанда Қазақстан Сыртқы істер министрлігі қазақстандық дипломаттар екіжақты консулдық консультациялардың кезекті раунды шеңберінде қытайлық әріптестерімен бейнеконференция барысында “ұлты қазақ екі елде тұратын азаматтардың отбасыларды біріктіру мәселесін қозғады” деп хабарлады. СІМ Қытай тараппының жауабын айтқан жоқ.
Қазақстанға тұрақты тұруға Қытайдан көшіп келген жүздеген этникалық қазақтар Шыңжаңда қалған туыстарымен қайта қауыша алмайтындарын айтады. Олардың айтуынша, туыстары қамауда немесе үй қамауында, кейбіреулеріне Қытайдан кетуге тыйым салынған, олардың құжаттарын алып қойған және қудалау қаупі бар.
БҰҰ-ның бағалауы бойынша, Шыңжаңдағы “саяси қайта тәрбиелеу лагерлеріне” миллиондаған адамдар бар. Пекинді әлемнің көптеген елдері мен халықаралық құқық қорғау ұйымдары миллионнан астам мұсылман-ұйғырларды, қазақтарды және Шыңжаңның басқа да мұсылман байырғы халықтарының өкілдерін “лагерьлерге” жіберді деп айыптайды. Қытай билігі бұл айыптауларды жоққа шығарады және” лагерьлерді” терроризм мен экстремизмнің алдын алу үшін қажет қайта оқыту және қайта тәрбиелеу орталықтары деп атайды.
Қазақстан өзінің қуатты көршісі, өзінің негізгі кредиторлары мен инвесторларының бірі туралы көпшілік алдында сын айтудан қашып отыр. Алайда, өткен жылы Нұр-Сұлтан Қытайдан қашқан Шыңжаңдағы қудалау туралы мәлімдеген төрт қазаққа баспана берді. Құқық қорғаушылар осылайша Қазақстан босқындарды Қытайға қайтарған жағдайда оларға қауіп төнуі мүмкін екенін мойындағанын атап өтті.
Куәгерлердің айтуынша, “лагерьлердегі” тұтқындар өздерінің мәдениетінен, дінінен және тілінен бас тартуға мәжбүр етіп, идеологиялық өңдеуден өтеді. Синьцзян мұсылмандары, куәгерлердің куәліктері мен басқа да мәліметтерге сәйкес, тек интернатураға ғана емес, сонымен бірге бақылау мен мәжбүрлі еңбекке тек етеді, аймақта бала тууды бақылау және балалар мен ата-аналарды бөлу бағдарламасы да бар. Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы өзінің зерттеуінде Шыңжаңдағы жүздеген мың адам соңғы бірнеше жыл ішінде бұлыңғыр және өте түсініксіз айыптар бойынша ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырылды, көптеген сотталғандар ешқандай қылмыс жасамағанын мәлімдейді.
Сурет: rus.azattyq.org
