Соңғы уақытта өте қызықты үрдіс байқалуда: Қытайда Орта Азия республикалары аумағының бір бөлігі Аспан асты еліне тиесілі деген жалған тарихи мақалалар мезгіл-мезгіл шығып тұрады. Мұның бәрі үлкен алаңдаушылық туғызады, өйткені ҚХР-ның мұндай әрекеттері аймақ елдерінің егемендігіне тікелей қауіп төндіреді.
Қазақстаннан бастайық. Осы жылдың көктемінде, біздің республикамызда қатаң карантин режимі болған кезде, Қытай Sohu.com сайты «Неге Қазақстан Қытайға оралуға тырысуда» атты мақала жариялап, ол бірден қатты сынға ұшырады. Оның авторы біздің республикамыздың аумағы өзіне тиесілі екеніне күмән келтіріп, бұл жерлер тарихи қытайдікі деп мәлімдеді. Сонымен қатар, басылымда көптеген қазақ тайпаларының басшылары Қытай императорына адал болғандығы айтылған. Қазақстанның Сыртқы істер министрлігі Қытай елшісін шақырып, осы мақалаға наразылық білдірді.
Сол, осы жылдың көктемінде Toutiao.com сайтында Қырғыз Республикасы туралы жалған тарихи мақала пайда болды. Оның тақырыбы: «Тәуелсіздік алғаннан кейін, Қырғызстан неге отанына оралмады?». Мақаланың авторы 1846 жылы патшалық Ресей Қытайдан жарты миллион шаршы шақырымнан астам жерді, оның ішінде қазіргі Қырғызстанның аумағын алғанға дейін, Қырғызстан мыңдаған жылдар бойы Аспан асты елінің аумағы болған деп мәлімдеді. Бұл басылым да қатты сынға ұшырады. Ол түсінікті, біреудің Отаныңның аумағының тұтастығына қауіп төндірсе, оны кімнің болсын ұнатуы екіталай. Көптеген қырғыз сарапшылары бұл мақаланы арандатушылық деп атады.
Неліктен Қытайдың жетекші БАҚ-тары Орталық Азия республикаларының егемендігін бұзуға бағытталған жалған тарихи мақалалар таратты? , ҚХР ақпараттық саясатын білетін сарапшылардың пікірінше аталған сайттар Пекиннің алдын-ала мақұлдауынсыз жалған ақпарат таратпайды. Бұған қоса, жалған ақпарат жариялаған екі сайт та Қытай Коммунистік партиясының қолдауына ие екенін ескерсек, жалған тарихи мақалалар саяси бюроның бұйрығымен желіге жарияланды деп сенімді айтуға болады.
Қытай Орталық Азия елдері арасынан тек Қазақстан мен Қырғызстан туралы ғана бұндай материалдар жарияламайды. Осы жазда қытайлық БАҚ-тары : «Тәжікстан Қытайдың жерлерін қайтара бастады, ал жоғалтылған Памир таулары шынайы иесіне қайтарылды» деген арандатушылық тақырыппен мақала жариялады. Бұл мақалада 1158 жылы Аспан асты еліне Тәжікстан аумағының 2011 шаршы шақырымын беру туралы айтылған. Бұл жерлерді Тәжікстанға Қытайдан алған қарыздары үшін беруге тура келді. Сонымен қатар, мақала авторы Тәжікстан Республикасындағы Памир таулары ҚХР-ға тиесілі екенін айтқан, Бұл, әрине, Душанбеде наразылық тудырды.
Сонымен, Қытай неге тарихи және археологиялық деректерге сүйенбей, арандатушылық мақалалар шығарады? Меніңше, олар Қытай өзінің қазіргі экспансиясын және алдағы «жоғалған жерлерді қайтару» деп түсінетін жаңа аумақтарды аннексиялауын ақтау мақсатында жазылған.
Бұл Орталық Азия республикалары «Бір белдеу, бір жол» стратегиясының аясында соқыр тәуекелге салынып, Қытайдың ілмегіне ілінетінін көрсетеді, бұл шын мәнінде нақты иемденіп алу дегенді білдіреді. ҚХР-дан несие алып, орнына өз кен орындарын берген Тәжікстанды көріп отырмыз. Қалай болғанда да, біз Қытай империясының құшағына оралуымыз керек деген мақалалар бәрімізді алаңдатуы керек.
Мұхтар Асанов, Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: camonitor.kz
