Соңғы уақытта отандық БАҚ Қытай капиталын күшеюі және Аспан асты елінің мұнай және уран кен орындары активтерін сатып алу тақырыбын біршама нашар жария етіп отыр. Дегенмен, қазіргі кезде “Қазатомөнеркәсіптің” еншілес компаниясының активтерін сату бойынша мәміле аяқталуға жақын.
Сөз “Орталық “өндіруші кәсіпорны” ЖШС туралы болып отыр. Оның активтерін атом энергетикасы саласында жұмыс істейтін China General Nuclear Power Corporation (CGNPC) Қытай компаниясы сатып алмақшы. Мәміле нәтижесінде Түркістан облысындағы Орталық Мыңқұдық және Жалпақ уран кен орындары іс жүзінде Қытай менеджерлерінің бақылауына көшеді.
2019 жылы “Орталық “ДП” ЖШС Орталық Мыңқұдық және Жалпақ кен орындарында 1 694 тонна уран өндіргенін атап өткім келеді. Жалпақта тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру жүргізілуде. Кен орнында толық ауқымды өндірісті келесі жылы іске қосу жоспарланып отыр.
Қытаймен мәмілеге оралайық. Оның мәні қазақстандық тарап өндірушілердің активтерді сатып, оның орнына CGNPC және “Қазатомөнеркәсіп” – “Үлбі-ТВС” еншілес компаниясы өндіретін атом станциялары үшін жылу бөлетін құрамаларды 20 жыл ішінде кепілді алатын болады. Бұл үшін арнайы Шығыс Қазақстан облысындағы Үлбі металлургия зауытының аумағында тиісті кәсіпорын салынды. Қарапайым тілмен айтқанда, біздің республикамыздың есебінен Қытай өзінің атом өнеркәсібінің қажеттіліктерін өтейтін болады.
“Қазатомөнеркәсіпте” хабарлағандай, келісімді ағымдағы жылдың маусым айының соңына дейін аяқтау жоспарланып отыр. Осыдан кейін қазақстандық компания “Орталық “ДП” ЖШС-нің 51% үлесін сақтап қалады, ал Орталық Мыңқұдық және Жалпақ кен орындарынан уран сатып алу үлесі барабар жүзеге асырылатын болады.
Өндіруші кәсіпорындар мен ірі кен орындарының активтері қандай да бір талқылаусыз және жариясыз шетелдік компаниялардың , әсіресе қытайлықтардың, қолына түсетіп жатқаны таңданарлық жағдай емес. Бірақ, қазіргі жағдайда атом өнеркәсібімен, яғни өнімнің құны мұнайға қарағанда әлемдік нарықтарда тұрақты түрде өсіп жатқан стратегиялық саламен байланысты.
Бір қызығы, әлі күнге дейін кейбір ұлтшылдар мен шенеуніктердің ықпалының кесірінен өз атом электр станциясы жоқ Қазақстанда, енді Үлбі металлургия зауытының базасында жылу бөлгіш құрамалар өнімі шығарылатын болады. Бұл шетелдік корпорациялардың, осы жағдайда, қытайлық CGNPC-тің қолына түсетін, біздің экономикамыздың шикізаттық сипатының көрінісі.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
