Көршілес Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров парламенттік басқарудан президенттік басқару нысанына көшу процесін бастады. Менің ойымша, Қырғызстан басшысы президенттік мерзім аяқталғаннан кейін қызметінен кетуге ниетті емес. Сондықтан ол елдің конституциясын мүмкіндігінше өзгерту үшін басқару формасын ауыстыру үшін референдум өткізуді ұйғарып отыр. Конституцияға енгізілетін негізгі түзетулер: жұмыс істеп жүрген Президентке сайлауға қатысуға шектеуді алып тастау не 2027 жылдан кейін тағы да 2 бес жылдық мерзімге сайлауға қатысуға мүмкіндік беру; парламент пен Үкіметтің өкілеттіктерінің көп бөлігін Президентке беру; Министрлер Кабинетін президент аппаратына қайта бағындыру; премьер-министр лауазымын жою, тағы басқалар.
Жапаров мемлекеттегі басты саяси тұлға болуға ұмтылуда деп санаймын. Алайда, елдің ерекшелігі мен “Солтүстік – Оңтүстікке” бөлінуін ескермей, биліктің жаңа вертикалын құру қымбатқа түсуі мүмкін. Қырғызстан бастапқыда өзінің ішкі саясатын тек саяси элиталардың тепе-теңдігіне сүйене отырып, мүддесі бір адамдар тобын ескере отырып құрды.
Қазақстан қиын-қыстау кезеңдерде көрші республика тұрғындарын қолдап, оларға толық көлемде көмек көрсетті. Қырғызстанның жаңа басшысы көршісіне құрмет көрсетуді ұйғарып, Мемлекет басшысы мәртебесінде өзінің алғашқы ресми сапарында Нұр-Сұлтанға келуді жоспарлап отырғанын хабарлады. Жапаров Ресей Федерациясына алғашқы сапарын жоспарласа да, шақыру алмағанын айта кету керек. Сондықтан Ресейге жоспарланған сапардың орнына Қазақстанға келуі популистік сипатқа ие, өйткені Қырғызстан Президенті екі елдің өзара қарым-қатынасындағы маңызды мәселелерді талқылауға әлі дайын емес.
Садыр Жапаров Құрманбек Бакиевтің адамы екенін ұмытпауымыз керек, бұл Атамбаевты жақтаушылар тобының күресі мен оны қолжайтын адамдардың қарсылығын күшейтуі мүмкін. Бакиевтер қазіргі президент арқылы билікке оңай орала алады. Менің ойымша, социал-демократтардың көпшілігі түрмеге түсуі мүмкін.
2017 жылы Нұр-Сұлтан тарапынан Омурбек Бабановты қолдауы кері әсер беріп, Алмазбек Атамбаевты күшейтті, бұл қайталануы мүмкін. Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Қырғызстан президенттігіне кандидат Өмірбек Бабановтың кездесуі қырғыз қоғамында дау тудырды. Тіпті Бішкек Астанаға наразылық нотасын жіберіп, бұл кездесуді мемлекеттің ішкі ісіне араласу әрекеті деп атады. Атамбаевқа қырғыз халқының ұлттық сезімін қайта оятуға ештеңе кедергі болмайды.
Қалай болғанда да, Ақордаға Қырғызстанның ішкі саясатына араласу және жаңа президентке уәде берудің қажеті жоқ, көршілес елдің әртүрлі топтары дұрыс түсінбеуі мүмкін Өйткені, оның пайдасынан зияны көбірек болуы мүмкін. Сонымен қатар, Құрманбек Бакиевтің Қырғызстанға оралуы жаңа азаматтық жанжал туғызуы мүмкін, оның Нұр-Сұлтан үшін қажеті жоқ. Қырғыз Республикасыняң жаңа басшылығына қатысты сақ және теңдестіре жүргізілген саясат – қазіргі кездегі бірден-бір дұрыс бағыт.
Мақсат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Қазақстана» үшін.
Сурет: kursiv.kz
