Қазақстанда орыс тілін ресми мәртебесінен айыру қажеттілігі туралы бөспе мәлімдемелермен қатар жиі қатаң қақтығыстарға ұласаып жатқан тіл мәселесі төңірегінде пікірталастар жалғасуда. Алайда, бұл мәселені шешу үшін жаңа бірдеңе ойлап табудың қажеті жоқ, жай жағдай жасау жеткілікті.
Қазір қазақ тілінің негізгі проблемасы республика халқының бір тобы оны мүлдем білмейтінінде. Алайда, біздің шенеуніктердің ниеті болса,оны әлдеқашан шешуге болр еді. Ол үшін оқытушыларға толық еңбекақы төлеп, білім алушылардың өздерін қаржылай көтермелей отырып, курстар ұйымдастыру ғана қажет. Ұлттық тілді үйрену үшін аазаматтар ақы төлейтінін білсе, курстарға өте жақсы қатысып, бір-екі жыл ішінде бүкіл халық қазақша сөйлейтін еді.
Халық қазақ тілін білуі үшін ешкім білмейтін бос имидждік жобаларға үлкен қаражат жұмсағанша, мемлекет баяғыда осындай курстарды аша алар еді. Бірақ, айтқанымдай, ниет болса.
Орыс тілін ресми мәртебесінен айыруға қатысты, мұндай тәсіл мәселені шешуге ықпал етіп қана қоймай, керісінше, оны күшейтеді. Мәселе мынада, орыс тілі – халықаралық қатынас тілі, және ол арқылы біз көп ақпаратты, оның ішінде сырттан ғылыми-техникалық ақпарат аламыз. Яғни, орыс тілімен күресу – өзімізге зиян келтіру деген сөз.
Осыған қарамастан, Қазақстанда орыс тілін ресми мәртебесінен айыру және латын әліпбиін енгізу қажеттілігі туралы үндеулер таралуда. Қазақ тілін реформалау қажет, бірақ мұндай емес.
Білім беру жүйесіндегі неолибералды реформалар оқушылар арасындағы сауаттылықты күрт төмендетіп, латын әліпбиін енгізу жағдайды одан әрі нашарлататыны белгілі. Сонымен қатар, бұл жаңалық ұрпақтар байланысын бұзады және жастарды ғылыми және мәдени мұралардан алшақтатады. Елдегі жоғары оқу орындары мен мектептерде орыс тілінде оқыту үлесінің төмендеуі де осындай жағымсыз рөл атқарады. Демек, толық дерусификация ең алдымен өзімізге соққы болып табылады.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: nsn.fm
