Жақында Қазақстанда танымал журналист Анна Данченко қазақ тілін білмейтін азаматтардың жалақысын қысқартуды ұсынды. Одан кейін мемлекеттік қызмет істері агенттігі басшыларының бірі ұлттық тілді білмейтін шенеуніктер жалақысының жартысынан айырылуы мүмкін деп мәлімдеді. Қазақ тілінің рөлін күшейту жөніндегі мұндай мәлімдемелер әлеуметтік желілерде дау-дамайды тудырды, тиісінше, бұл идеяны жақтаушылар да, оның қарсыластары да пайда болды.
Республикада қазір азаматтар қазақ тілінде неғұрлым көп сөйлесе, соғұрлым тілдік проблемалар тезірек шешіледі деген пікір қалыптасты. Алайда, бұл жерде орыс тілі қазақ тіліне қарағанда анағұрлым дамыған екенін ескерген маңызды, өйткені ол айтарлықтай ақпараттық, мәдени және ғылыми мазмұнға ие. Ол халықаралық тіл екенін де ұмытпаған дұрыс. Сондықтан орыс тілін білмеу, қазақ тілін білмеуден гөрі көп проблемалар туғызады.
Бүгін ұлттық тілді білмеу мәселесі ведомстволарда, әкімдіктерде және орталық билік органдарында өткір тұр деп айтпас едім. Олардың барлығында жалақы алатын аудармашылары бар. Сондықтан, қажет болса, құжаттарды арнайы дайындығы бар адамдар аудара алады.
Менің ойымша, тіл мәселесі ұлтшылдардың қоғамдағы ұлтшылдықты қыздыру құралына айналды және ешқандай нақты іс-әрекетке әкелмейді. Біз бәріміз қазақ тілін латын әліпбиіне көшірілген аңдатпасын көрдік, бірақ іс жүзінде оған қанша бюджет қаражаты бөлінбесе де, ешкім латын әліпбиін енгізейін деп жатқан жоқ. Себебі тіл білімі саласының мамандары тіл қалыптастырып, әліпбиді дайындай алмайды.
Иә, тіл мәселесі қоғам үшін өзекті болып отыр. Бірақ ол азаматтарды жұмыссыздық, денсаулық сақтау және қоғамдық тәртіпке қатысты мәселелерден артық мазаламайды.
Сондықтан мемлекеттік тілді білмейтін қызметкерлер мен жұмысшыларға қатысты айыппұлдар мен санкциялар іс жүзінде тілдік белгісі бойынша кемсітудің құралы және көрінісі болып табылатынына күмәнім жоқ. Орыс тілінің ресми мәртебесін жоюға тырысу туралы да айтуға болады. Бұл іс жүзінде тілдік және Ұлттық сегрегация саясатын іске асыру және ұлтшылдардың бағдарламасын тікелей қолдауды білдіреді. Үкімет пен жергілікті биліктің бұл қадамға баруы – елді ұлтаралық қақтығыстардың тұңғиығына батыруы.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: camonitor.kz
