Өткен аптада ұлттық валюта бір АҚШ долларына 414,8-ге дейін нығайды, бұл осы жылдың басынан бергі ең жақсы нәтиже және ол мұнай бағасының өсуіне байланысты. Соңғы рет теңгенің мұндай нығаюы өткен жылы, мамырда болды. Өткен аптада Brent маркалы мұнайдың бағасы барреліне 67 доллардан асты, бұл соңғы рет өткен жылдың қаңтарында байқалған болатын.
Қара алтын құнының өсуіне не түрткі болды? Біріншіден, бұл ОПЕК+ мәмілесінің сақталуы, оған сәйкес саудиялықтар бір ай ішінде біржақты өндірісті тәулігіне 1 миллион баррельге төмендету шешімін қабылдады. Сонымен бірге, Штатта мұнай өңдеу көлемі 14,5 пайызға төмендеді. Сонымен қатар, дистилляттардың қоры 4,9 миллион баррельге азайды, сонымен қатар мұнай бағасының өсуіне бірқатар басқа факторлар әсер етті.
Сонымен бірге, коронавирус індетіне байланысты қара алтын бағасының одан арғы динамикасын дәл болжау мүмкін емес. Бұл жерде вакцинадан өткен азаматтар санының өсуі маңызды рөл атқарады. Ресми ақпарат бойынша, өткен айдың соңында әлемде 52,1 миллион адам толықтай егілді. Алайда, вакцинация жүріп жатса да, коронавирустық инфекцияның жаңа штамдарының пайда болуы туралы жаңалықтар көбейіп келеді. Кейбір мемлекеттердің басшылығы өз елдерінде карантиндік шектеулер жеңілдетілуі мүмкіндігін айтады, бірақ әлемде инфекциялардың жаңа толқыны басталуы мүмкін, бұл өз кезегінде жаңа локдаунға әкеледі. Сондықтан қазір ешкім ағымдағы жылы әлемдік экономиканың қалпына келуіне қатысты нақты болжам бере алмайды.
Мұнай бағасының өсуіне байланысты өткен аптадан нығайып жатқан доллар индексінің өсуі ұлттық валютаға әсер етуін тоқтатты. Сонымен, доллар аптаны 89,9 мәнімен бастап, 90,88 мәнімен жауып, бір тармақ қосты. Сондай-ақ экспорттаушылардың салық кезеңінде шетел валютасын өткізуі теңге бағамына әсер етті. Бірақ жұма күні теңге өз позициясын аздап жоғалтты. Апта бойы ол нығайып, бір доллар үшін рекордтық 414,77-ге жетті, бірақ ақпан айын 417,77 деңгейінде аяқтады.
Осы аптада америкалық доллар үшін 418 теңгеге дейін аздап әлсіреді. Осы аптада теңге бағамы сыртқы факторларға байланысты болуы мүмкін. Егер қара алтынның бағасы көтерілетін болса, оның бағасы барреліне 68-69 долларға жетуі мүмкін. Онда доллар қысымға ұшырауы мүмкін. Бұл жағдайда ұлттық валютаның максимумды жаңартып, бір доллар үшін 410 теңгеге жету мүмкіндігі бар.
Сондай-ақ, теріс сценарий болуы мүмкін: американдық доллардың басқа валюталарға қатысты күшеюі. Сонда мұнай бағасы барреліне 63-64 долларға дейін түсіп, теңге бір долларға шаққанда 418-420 долларға дейін әлсірейді. Бірақ қара алтынның бағасы барреліне 65-67 шамасында қалып, доллар индексі 89-91 болуы да мүмкін. Онда теңге бағамы бір доллар үшін 415-418 теңгені құрайды.
Бұрын жазғанымыздай, мұнай бағасының өсуінен басқа, теңге бағамына 2015 жылдан бастап шығыс режимінде жұмыс істейтін және бұрынғы көлемге дейін толықтырылмайтын Ұлттық қордан трансфер арқылы да қолдау жасалып жатыр. Қаражат тағына бір-екі жылға жетеді, бірақ қымбат теңге сырғымалы девальвацияға мүдделі өндіруші компанияларға тиімді емес екені анық. Сондықтан біздің валютамыздың тұрақтылығы шикізатты сатудан алынған қаражатқа байланысты болатын экономиканың экспорттық моделінің түтқынында.
Нұрасыл Әлиев, экономикалық шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
