КСРО ыдырағаннан кейін, бұрынғы кеңестік республикаларда пантюркизм идеологиясы белсенді тарала бастады, оның негізінде түркі халықтарының этникалық-мәдени және тілдік ортақтығын негізге ала отырып, оларды топтастыру қажеттігі туралы идеялар жатыр. Егер бұрын түркішілдік пен исламшылдық бір-біріне қарсы болса, қазір олар бірге әрекет етуде.
Қазір пантүркизмнің радикалды ізбасарлары түркітілдес елдерді бір валюталы, ортақ тілі бар біртұтас мемлекетке біріктіруге үміттенуде. Алайда, түркітілдес халықтардың жері ешқашан біріктірілмегені, ал түркі мемлекеттері тіпті бір-бірімен соғысқаны тарихтан белгілі. Бұл түбінде бүкіл түркі жерлерінің бірігуіне мүмкіндік бермейтін айғақ.
Тәуелсіз түркі мемлекеттерінің интеграциясы да дәл осындай жағдайда. КСРО ыдырағаннан кейін, олар Түркиямен бірігуге асықпайды. Әзірбайжаннан басқа. Бұл басқа бұрынғы кеңестік республикаларымен салыстырғанда пантюркизм идеясын халық арасында қолдайтындығымен байланысты.
Түркияның өзі пантюркизмді, сондай-ақ панисламизмді біздің аймақтағы ықпалын кеңейту үшін қолдануын жалғастырып отыр. Осы мақсатқа жетудің бірден-бір құралы – Түркі кеңесі. Алайда, әзірге бұл ұйымның мүшелері үшін оның шешуші маңызы жоқ.
Дегенмен, Түркия кез келген жағдайда Қазақстан мен Орталық Азия республикаларына өз ықпалын арттыруға тырысады, осыған байланысты пантюркизм өңірдегі басқа да экстремистік идеологиялармен бір қатарда тұрады. Өйткені, “Ұлы Тұран”, “Біртұтас Халифат” сияқты, зайырлы режимдердің жойылуын және қанды диктатуралардың орнатуды білдіреді. Осылайша, Анкараның кеңеюі болашақта біздің елдерімізді шексіз әскери қақтығыстарға итермелеп, бүкіл аймақты басқаруға болатын бейберекет аймаққа айналдыруға қабілетті тұрақтылықты бұзушы күшті фактор болады.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: rossaprimavera.ru
