Екі күннен кейін Түркі кеңесінің саммиті өтеді. Бастапқыда оны Түркістанда көзбе-көз өткізу жоспарланған болатын, алайда коронавирустық инфекция індетінің жаңа толқынына байланысты қатысушылар онлайн режимінде кездеседі. Онлайн-конференция барысында біздің Түркістан “Түркі әлемінің” рухани астанасы болып жарияланады деп күтілуде. Кездесуге Түркия басшысы Рэджеп Ердоған, Қырғызстан – Садыр Жапаров, Өзбекстан – Шавкат Мирзиеев, Әзірбайжан – Ильхам Әлиев және Венгрия премьер-министрі Виктор Орбан қатысуы керек болатын. Сондай-ақ, Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ердоғанмен екіжақты кездесуі болуы тиіс еді, бұдан бөлек, Нұрсұлтан Назарбаев та Түрік Президентімен кездесуге ниетті.
11 наурызда Түркі кеңесінің Бас хатшысы Бағдад Әміреев елімізге ресми сапармен келіп, Үкімет басшысы Асқар Маминмен кездесті. Сол кездесуде сарапшылар ресми қабылдау кезінде алғаш рет Қазақстанның туымен бірге Түркі Кеңесінің туы орнатылғанын атап өтті. Осыдан кейін бірқатар қазақстандық саясаттанушылар мен тарихшылар елімізде түрікшіл көңіл-күйдің өсіп келе жатқанына алаңдаушылық білдірді.
Жақында Анкарада сыртқы саясат ведомствосының басшысы Мұхтар Тілеуберді болды. Онда ол түрік инвесторларымен кездесті, олармен сөйлесу аясында ол біздің республикамызда оларға жан-жақты қолдау көрсетуге уәде берді. Одан кейін Қазақстан СІМ-де түркиялық инвестиция көлемі алдағы 3-5 жылда шамамен 1 миллиард долларды құрайтынын хабарлады. Сондай-ақ, тараптар тауар айналымын 10 миллиард долларға жеткізуге келісті. Қазір ол 3 миллиард долларды құрайды. “Тұран армиясы” түрінде әскери одақ құрылуы мүмкін. Бұған дейін екі мемлекеттің де депутаттары 2018 жылы Президенттер қол қойған әскери-техникалық өзара іс-қимылға қатысты шартты ратификациялады. Қазір еліміздің басшылығы “Түркі кеңесі” аясында Қарулы Күштерімізді қорғаныс одағына қосу мәселесін талқылауда. Бұған дейін де түрік билігі құрамына барлық түркітілдес елдер кіретін “Тұран армиясын” құру жоспары туралы бірнеше рет мәлімдеген болатын. Жалпы, Анкара “түркі әлемін” құрып, Орталық Азия аймағына үстемдік еткісі келетінін жасырған жоқ. “Түркі әлемі” Таулы Қарабақтағы жетістіктен кейін, Каспий арқылы Орталық Азия республикаларына қақпа ашылғанда, онымен біртұтас бола бастады.
Түрік кәсіпкерлері, өз кезегінде, Орталық Азия нарықтарына шығу үшін қолайлы жағдайды барынша пайдалануға тырысуда. Бүгінгі таңда Анкара үшін экспорттың әлеуетті бағыты әскери-техникалық өзара іс-қимыл болып табылады, өйткені оның басқа елдерге ұсынаты бар. Бұл, шын мәнінде, Түркия басшылығының Қазақстан және Өзбекстанмен әскери саладағы ынтымақтастықты жандандыруға және тереңдетуге ұмтылу себептерінің бірі.
Бір қарағанда, Түркия Орталық Азиядағы ықпалын кеңейту жөніндегі өз міндеттеріне сүйене отырып, дербес саясат жүргізіп отырған сияқты. Бірақ іс жүзінде Вашингтон мен Анкараның осы аймақтағы мүдделері сәйкес келеді және олар Ресей мен Қытайды қысуға бағытталған. Бұл бағытта Түркияны Ұлыбритания белсенді қолдайды, ол өзнің арнайы қызметі мен ҮЕҰ арқылы пантүркизм идеяларын таратуға көмектеседі. Тиісінше, Түркі кеңесі Орталық Азиядағы Анкараның үстемдігін нығайту құралы ретінде басқа, аса маңызды мәнге ие болады. Елбасы осыдан екі жыл бұрын Түркі кеңесін түркі мемлекеттерінің толыққанды ұйымына айналдыруды ұсынған болатын. Алдағы саммитте Түркістан түркі әлемінің қасиетті орталығы болып жарияланғаннан кейін, бұл идея шынымен жүзеге асуы мүмкін, ал ол аймақтағы жағдайды күрделендіретіні анық.
Тұрар Кәрімов, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
