Америка Құрама Штаттарының “шетелдік тәуелсіз иммунитеттер туралы” Заңына негізделе отырып, Америка соты юрисдикция болмағаны үшін істі қабылдамады. Қазақстан Республикасының пайдасына 180 миллионға арналған дау аяқталды. Бұл туралы ҚР Әділет министрлігінің баспасөз қызметі хабарлады.
2010 жылдың желтоқсанында ” Turan Petroleum, Inc.”(Делавэр Штаты), ” Energyfund, Inc.”(Колумбия округі) және “Trustees for Trek Resources, Inc.”(Невада штаты) Колумбия округі бойынша округтік сотқа қазақстан Энергетика министрлігіне қарсы 180 миллион доллар көлемінде талап арыз жолдады.
Америкалық талап-арыз жаңа мұнай-газ кен орындарын игеру және оларды пайдалануға арналған концессиялар шарттарын бұзуды, сондай-ақ Құрама Штаттар мен Қазақстан арасындағы салынған инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы екі жақты шарт бойынша талапкер компаниялардың құқықтарын бұзуды, көптеген фактілердің салғырттығы мен бұрмалануын болжады.
Сот істі АҚШ-тың “шетелдік егеменді иммунитеттер туралы” заңына негізделген юрисдикция болмағаны үшін қабылдамады.
Нәтижесінде округтік соттың шешімі Қазақстан таңдап алған кеме дауы бойынша ұстанымның дұрыстығын және заңдылығын растады.
Естеріңізге сала кетейік, бұл істе Қазақстан тарапының мүддесін Қазақстан Әділет министрлігінің өкілдері, сондай – ақ іспен Республика Үкіметінің кеңесшісі – “Reed Smith”компаниясы айналысқан болатын.
Орталық Азия елдерінің интеграциялық үдерістерді талдау орталығының жетекші маманы болып табылатын біздің тұрақты сарапшы Ұлықбек Бабағұлов осы оқиғаға түсініктеме берді.
“Жалпы, Вашингтон Нұр-сұлтанмен бұрыннан бері өзіндік ойын жүргізіп келеді, онда Ұлттық қордың активтерін ондаған миллиард теңгеге тұтқындап, бақылаудағы журналистер мен Дариға Назарбаеваның және оффшорлық аймақтардағы басқарушы элита өкілдерінің құпия шоттары туралы ақпаратты ұйымдастыру арқылы тарата отырып, Қазақстанның бірінші тұлғаларының тамағына жетуді уақытша әлсіретіп келеді. Осыған байланысты ЦРУ агенті болып табылатын және ҚР Тұңғыш Президенті кеңесшісі міндетін ұзақ уақыт атқарған Джеймс Гиффеннің ісін да еске алуға болады. Америкалық сотта оның Қазақстанның жоғары басшылығына АҚШ компанияларынан пара беру кезінде делдал болғаны анықталды. Сол сериядан американдық Фемиданың қазіргі шешімі. Вашингтон еліміздің биліктеріне саяси және экономикалық салалардағы преференциялар алмасуға уақытша жеңілдіктер беруге шешім қабылдады. Қазақстан қазір Ауғанстанға айтарлықтай қаражат инвестициялап, жер қойнауын пайдалану жөніндегі кабельдік келісім-шарттарды ұзартуы кездейсоқ емес. Осы тұрғыда ҚР-дағы АҚШ елшісінің онжылдықта Сэм ағасы Қазақстанға жүздеген миллиард доллар салғаны туралы мәлімдемесін де қарау керек. Енді бас инвестор олжаны өз қолынан жібергісі келмейді”, – деп есептейді сарапшы.
Ұлықбек Бабағұлов бұл вердикты тек АҚШ тарапынан және ел ішінде уақытша насихаттау арқылы ғана бұл жаңалық Батыс өндіруші компаниялар үшін неғұрлым қолайлы жағдай жасаған кезде, көпвекторлы саясат шеңберінде ел басшылығының дұрыс бағытының дәлелі ретінде пайдаланылады деп болжайды.
