Жақында ҚР Премьер-Министрі Асқар Мамин базалық зейнетақы зейнетақы жасына жеткен барлық тұлғаларға зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54-тен 100%-ға дейінгі мөлшерінде берілетінін айтты. Қазақстандық экономист Марат Абдурахмановтың пікірінше, үкімет басшысы осы сөздерімен, балалар зейнетақыны күтпеңдер, сіз қартайғанда кедейшілікте өмір сүресіз деп ашық мәлім етті, деп хабарлайды Newtimes ақпарат агенттігі.
Асқар Маминнің баяндамасына экономист қызығушылық танытты. Ол өзіне қатысты жағдайды “байқап көрді” және зейнетақыны шегінде алатынын түсінді 17 151 — 34 302 мың теңге – бұл ең төменгі күнкөріс деңгейінің 50%-дан 100%-ға дейінгі мөлшері.
“Жалғыз мен емеспін, қазақстандықтардың 94%-ы осындай жағдайлаү болады, олар да аз зейнетақы алады, оған біз қартайған кезімізде коммуналдық қызметтерді де төлей алмаймыз. Мысалы, менің жеке үйім бар. Коммуналдық қызмет үшін төлем 35 мың теңгені құрайды”, – дейді Марат Абурахманов.
Сарапшы Конституцияға сәйкес, Қазақстанның барлық азаматтарына өткен жылы 38 636 теңгені, ал қазір — 43 272 теңгені құраған зейнетақының ең төменгі мөлшеріне кепілдік берілетінін еске салды. Ағымдағы жылдың басында БЖЗҚ жиынтық еңбек өтілі және зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі 10 жылдан кем адамдар үшін 2021 жылдан бастап базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері 18 524 теңгені құрайтынын атап өтті. Еңбекке қатысудың әрбір жылы үшін ең төменгі күнкөріс деңгейінің 2% қосылады. 33 және одан жоғары еңбек өтілі болса, базалық зейнетақының ең жоғары мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 100%-ын немесе 34 302 теңгені құрайды.
“Зейнетақы қалай есептеледі? Мысалы, 63 жасымда менің зейнетақы аударымымда 5 млн жинақталатын болады. Бұл сома “өмірдің соңына дейін” дейтін 12-ге бөлінеді (ерлер үшін). Айына 34 722 теңге шығады. Бұл инфляция мен инвестициялық кіріс пайызын есептемегенде. Ең төменгі зейнетақыға жетпейтіндерге мемлекеттік қазынадан қосымша ақы төлеуге уәде беріледі. Бұл сонда қалай? Алаяқтық. Елдің барлық азаматтарының 94%-ы зейнетақыға мүлде сенбеуі керектігін көпшілікке жеткізу керек,өйткені ол ең төменгі күнкөріс деңгейіне тең болады. Бұл Маминнің сөздері. Ал базарда жұмыс істегендерге ең көбі 34 302 теңгенің жартысын береді.
Марат Абдурахмановтың пікірінше, БЖЗҚ жыл сайын инфляцияны, оның ішінде қазақстандықтар алып отырған соманы өтеуі тиіс.
“Инвестициялық кіріске инфляцияның сомасы қосымша есептелуі тиіс, сонда зейнетақының бір бөлігін алуға үміттене алатын адамдардың саны 18%-ға дейін өседі, бірақ бұл мәселені ешкім көтермейді”, – дейді экономист.
Сұхбаттасушы, әсіресе, қазақстандықтардың зейнетақы деңгейі тәуелді болатын ең төменгі күнкөріс деңгейін қалыптастыру әдістемесіне қатты наразы.
“Бізге 34 302 теңгеге тең ең төменгі күнкөріс деңгейі туралы айтады. Бұл сан қайдан пайда болды? Төбеден? Оған 38 азық-түлік атауы және коммуналдық қызметтердің кейбір түрлері кіретіні белгілі. Су, жылу, кәріз, ұялы байланыс, жол жүру, киім қалай? Мұның бәрі осы 34 302 теңгеге салынған жоқ. Ал қазір нақты есеп-қисабы жоқ бұл негізсіз санға Премьер-Министр ел азаматтарының көпшілігінің зейнетақысын тәуелді қылып отыр”, – дейді сарапшы.
Спикер кеңес заманында MPM отбасының әр мүшесіне 0-ден 63+ жасқа дейін есептелгенін атап өтті.
“Оған салықтар, азық-түлік, киім, тұрғын үй, медицина, білім беру, даму, көлік, байланыс, әлеуметтік-мәдени қызметтер кірді. 1999 жылғы 16 қарашадағы “ең төменгі күнкөріс деңгейі туралы” ҚР Заңына сәйкес, Егемен Қазақстандағы МПМ бір адамға есептеле бастады. Сонымен қатар, осы әдістеме бойынша тұрғын үй, салық, киім, даму, көлік, әлеуметтік-мәдени мақсаттағы қызметтер алынып тасталды. Ал азық-түлік тек 0-5 және 18-63+ жастағы адамдарға ғана есептеле бастады. Ал қазақстандық бүлдіршіндер (0-5 жас) және зейнеткерлерден (63+) білім алынып тасталды.
2015 жылғы 19 мамырдағы “ең төменгі әлеуметтік стандарттар және олардың кепілдіктері туралы” ҚР Заңына сәйкес 12-17 жастағы қазақстандықтар үшін “білім беру” тармағынан және 63 жастан асқандар үшін “азық-түлік” тармағынан басқа барлығы алынып тасталды”, — деді М.Әбдірахманов.
Спикердің қорытындысы бойынша, салық жинау мақсатында міндетті әлеуметтік-медициналық сақтандыруға аударымдар мен жарналар енгізілді.
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, тек 3,76 миллион адам тұрақты негізде салық төлейді, яғни барлық 8,5 миллион азамат енді денсаулық сақтау саласына төлнм төлейді, бұл үшін БЖТ ойлап тапты. Жұмыссыздарды белгілеу үшін экономикалық айналымнан шыққан жұмыс күші деген термин ойлап табылды, бұл шамамен 4 миллион адам. Бұл адамдар үшін жәрдемақы да, жеңілдіктер де, тіпті медициналық көмек те қарастырылмаған.
Сурет: newtimes.kz
