Қазақстан тарихындағы алғашқы өз кезегінде өтетін мәжіліс сайлауы бәсекелестік жоқ жағдайында өтуде. Республикадағы ең үлкен партия Nur Otan-ға жеңіске жететініне ешкім күмән келтірмейді, өйткені ол үшін барлық қажетті жағдайлар жасалды.
Жалғыз азды-көпті оппозициялық партия – Жалпыұлттық социал-демократиялық партия – сайлауды елемеді, сайлауға тек 5 партия қатысады. Олардың екеуі, атап айтқанда ” Ақ жол ” мен Халықтық партия билеуші партияға адал және елдің саяси өрісінде ерекше көрінбейді. Аутсайдер партияларға келетін болсақ, олар бәсекелестіктің көрінісін жасау үшін, сайлау алдында ғана іске қосылады. Шын мәнінде, олардың негізгі функциясы осы.
Қазіргі сайлау науқанында қандай жаңашылдық бар? Партияны тіркеу шегін 40-тан 20 мың адамға дейін төмендетілді, сонымен қатар, сайлау тізімдерінде әйелдер мен жастар үшін 30% квота енгізілді және тәуелсіз бақылаушылардың құқықтары шектелді. Естеріңізге сала кетейін, Ортсайлаукомның қаулысына сәйкес, Үкіметтік емес ұйымдар сайлау процесін бақылауға бақылаушы олардың жарғылық мақсатына сәйкес келген жағдайда ғана жіберіледі.
Тағы бір жаңалық – фото және видео түсіру құралдарын пайдалануды шектеу. Атап айтқанда, байқаушыларға сайлау учаскелерінде фотосуреттер түсіруге және бейнероликтер жазуға рұқсат етіледі, бірақ оларды желіге орналастыруға тыйым салынады. Шамасы, ел басшылығы өткен жылғы президент сайлауының нәтижелері бойынша әлеуметтік желілер жаппай бұрмалау роликтерімен толғанын ескеріп, қорытынды жасады.
Енді тағы бір партия Мәжіліске өтете ме, өткен ойыншылардың қандай орынға ие болатыны туралы дауласу ғана қалады. Жеңіс кез-келген жағдайда елдегі абсолютті басым күш болып табылатын билік партиясына беріледі.
Қазіргі сайлау да Қазақстанда оппозицияның жоқтығын көрсетіп отыр. Жалғыз азды-көпті оппозициялық партия сайлауға байкот жариялап, наразылық білдіруші электоратты пікір білдіру мүмкіндігінен айырды. Алайда, республикада нақты оппозицияның жоқтығы, қазіргі саяси жүйе аясында өз жолын таба алмайтын күшті наразылық көңіл-күйлерінің жоқтығын білдірмейді.
Сондықтан Nur Otan-ның қазіргі жеңісін пиррова деп санауға болады, ол қазақстандықтардың едәуір бөлігі бүкіл мемлекеттік модельдер және Парламентке сенбейтін жағдайда биліктің формальды түрде реттелуіне мүмкіндік береді. Қоғамның қолдауынсыз бұл схема ұзақ уақыт қолданыста бола ала ма – үлкен мәселе.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: nevainfo.ru
