Бастапқыда форум екі елдің өңіраралық ынтымақтастығының маңыздылығын атап өткен Қазақстан басшысы Нұрсұлтан Назарбаев бастамашылық етті. Ресейдің 12 субъектісі Қазақстанның жеті облысымен 7600 шақырым қашықтықта шектеседі, деп хабарлайды pravda.ru.
Өңіраралық ынтымақтастықтың екі айқын артықшылығы бар.
Біріншіден, өңірлер арасындағы өзара іс — қимылдың аз шешімі бар-мемлекеттер деңгейінде көптеген және ұзақ келісуді талап ететін көптеген мәселелер өңіраралық деңгейде бірнеше адам, жергілікті басшылардың қарым-қатынасында шешуге болады. Бұл аймақаралық ынтымақтастыққа ерекше серпін береді.
Екіншіден, өңіраралық ынтымақтастық даяшы сипатқа ие. Бұл деңгейде үй көрші сенімді атмосфераны құру оңай, бұл қарым-қатынасты неғұрлым тұрақты және саяси конъектураға аз ұшырайды.
Тарих аз емес. Ұзақ уақыт бойы орыстар мен қазақтар бір елде тұрды. Қазіргі уақытта Ресейде миллионға жуық этникалық қазақ, ал Қазақстанда 3 миллион орыс тұрады. Қазақстандық орыстар үшін де, ресейлік қазақтар үшін де екі ел-туған.
Ақырында, экономиканың маңызы зор. Мұнда да тарихи тамыры бар. КСРО экономикасы бірыңғай механизм болды. Іс жүзінде бұл салалар мен кәсіпорындар цехтар мен учаскелер болған бірыңғай фабрика болды. Олардың арасында тек тік байланыстар ғана емес (кәсіпорын — республика — одақ), сонымен қатар көлденең: әр түрлі республикалардағы кәсіпорындардың кооперациясы, бірақ бір-бірінен алыс емес. Дәл осындай кооперация экономиканың көптеген мәселелерін шешуге көмектесті және өңіраралық ынтымақтастықтың кеңестік нысаны болды.
90-шы жылдары біздің елдерімізге бұл байланыстарды бұзбауға даналық жетті. Нарықтық экономикалық модель жағдайында олар толыққанды өңіраралық өзара іс-қимылға айналды. Дәл осы ынтымақтастық 90-шы дағдарыс әсіресе қатты соққы алған екі елде өңдеуші өнеркәсіпті деградациядан құтқаруға көмектесті. Ресейде көптеген адамдар “біздің ісіміз құбыр” екеніне сенімді болған кезде, яғни біздің экономикамыздағы ең бастысы-көмірсутек шикізатын өндіру және сату, ал машина жасау өнімдерін, тип, сатып аламыз, дәл осы қазақ өңірлерімен өңіраралық байланыстар біздің оңтүстік және Сібір облыстарында жоғары технологиялық өндірісті сақтауға көмектесті.
Бірақ 90-шы жылдар өтті,Біздің елдеріміздің экономикасында айқын өрлеу байқалды. Бұл ретте өңіраралық ынтымақтастықтың мәні құлдыраған жоқ, тіпті өсті. Айта кету керек, оның бойында орналасқан көрші аймақтар, ал бұл Ресей Федерациясының 12 субъектісі және Қазақстанның жеті облысы, екіжақты тауар айналымының 40 пайыздан астамын құрайды.
Ресей тарапынан Татарстан, Свердлов, Челябі, Орынбор облыстары белсенді жұмыс істейді. Тек бір Татарстан Ресей мен Қазақстанның тауар айналымының шамамен 14% қамтамасыз етеді, ол 2016 жылы 15,5 миллиард долларды құрады. Барлық 14 қазақстандық облыспен тікелей серіктестік қарым-қатынас ресейлік субъектілердің көпшілігімен орнатылды, 11 мыңнан астам бірлескен кәсіпорын құрылды, өзара іс-қимыл және ынтымақтастық туралы 300-ге жуық өңіраралық келісімге қол қойылды.
Орынбор облысы Қазақстанмен тарихи байланысты: қазақтар облыс аумағындағы негізгі этностың саны бойынша үшінші болып табылады. Сондықтан облыс өмірінде Қазақстан Республикасымен ынтымақтастық үлкен орын алып жатқаны таңқаларлық емес. Орынбор Ресей мен Қазақстанмен саудада 10% – ды алады.
Орынбордағы ондаған кәсіпорындар мен ұйымдар қазақстандық серіктестермен тікелей байланыс орнатты. Олардың ішіндегі ең ірілері-” Орал Болат”,” Орскнефтеоргсинтез”, “МК” Ормето-ЮУМЗ”,” Новотроицк хром қосылыстары зауыты”,” Новотроицк цемент зауыты”,” синтетикалық спирт зауыты “ЖАҚ,” мыс кен комбинаты”,” Ор металл конструкциясы зауыты”,” Орынбор минералдары ” және тағы басқалар. 2016 жылғы 1 қаңтарға облыста тіркелген 380 бірлескен кәсіпорынның 92-і қазақстандық капиталдың қатысуымен.
8 миллиард текше метрден астам газ және 1 миллион тоннаға жуық газ конденсаты өңірге Қазақстанның газ конденсаты кен орнынан өңдеуге түседі. Қазіргі уақытта жыл сайынғы жеткізу көлемін 9 миллиард текше метрге дейін ұлғайта отырып, 2038 жылға дейін шартты ұзарту жөнінде келіссөздер жүргізілуде.
Біздің елдеріміздің жемісті аймақтық ынтымақтастығының тағы бір мысалы — Ресейдің Челябі облысы. Дәл осы жерде Ресей Қазақстан өңіраралық ынтымақтастығының кезекті форумы өтеді.
Челябі мен Қазақстан арасындағы тауар айналымы 2016 жылы $1,4 миллиард долларды құрады (экспорт — 637,6 миллион доллар, импорт — 775 миллион). Облыста 130 коммерциялық кәсіпорын тіркелген, олардың құрылтайшылары ретінде Қазақстаннан жеке және заңды тұлғалар әрекет етеді. Экспорттың негізгі баптары: Машиналар, жабдықтар мен көлік құралдары, металдар мен олардан жасалған бұйымдар, Тамақ өнімдері, химия өнеркәсібі өнімдері, минералды өнімдер, сүрек және целлюлоза-қағаз бұйымдары, тоқыма бұйымдары мен аяқ киім. Импорттың негізгі баптары: минералды өнімдер, азық-түлік өнімдері, металдар және олардан жасалған бұйымдар, химия өнеркәсібі өнімдері, машиналар, Жабдықтар және көлік құралдары. Осылайша, сауданың басты заттары қосылған құны жоғары тауарлар болып табылады.
Мұнда біз маңызды қорытуға шығамыз. Іс тек қана санда ғана емес, сапалы көрсеткіштер әлдеқайда маңызды. Бүгінде Ресей экспортының басты мәні шикізат болып табылады. Іс жүзінде бұл экспорт кезінде қоғамдық еңбек табыстың ең аз бөлігін құрайтынын білдіреді — біз еңбек табу емес, мұраны сатамыз. Мұндай жағдай қоғам да, билік те алаңдатады. Қазіргі Ресейдің маңызды экономикалық міндеттерінің бірі шикізат инесінен шығу міндеті. Мәселен: Қазақстанмен тауар айналымында машиналар мен жабдықтарды жеткізу басты мәселе болып табылады. Қазақ бағыты-шикізат тәуелділігінен кету, сондықтан ол біз үшін өте маңызды. Мұнда өңірлер мен кәсіпорындардың өзара іс-қимылы, яғни өңіраралық ынтымақтастық жетекші рөл атқарады.
Бірақ, жоғары технологиялық өндірісті сақтау және дамыту міндеті Қазақстан үшін де маңызды. Қазақстан бүгінде өз өмірінің барлық салаларын теңдесі жоқ жаңғыртуда. Басты рөл — экономиканы жаңғыртуда, техника мен технология не үшін қажет. Ресей сол және басқа да табиғи көзі болып табылады.
Егер қазіргі заманғы экономиканың көшбасшылары өз монополиясын жоғары технологиялық өндіріске қатаң тағатынын ескерсек, басқа елдерде шикізат көздерін немесе тұтыну тауарларын өндіру фабрикасын көріп отырса, онда экономиканы жаңғырту — өте қиын процесс екені түсінікті болады. Оның жолында көптеген кедергілер пайда болады. Сондықтан да біздің екі елдің жоғары технологиялық өндірісін дамытудағы ынтымақтастық қажет емес, сонымен қатар сөзсіз.
Ресей мен Қазақстан арасындағы өңіраралық экономикалық ынтымақтастық тек жергілікті өңірлік міндеттерді ғана емес, ең алдымен біздің елдеріміздің экономикасын дамыту мен жаңғыртудың жалпыұлттық міндетін шешеді деп айтуға болады, біздің ортақ дамуымыздың құралы болып табылады.Бұл ынтымақтастықтың басты мән
