Жақында Қазақстанның Тұңғыш Президентінің экс-кеңесшісі Ермұхамет Ертісбаев 2021 жылғы сайлауға болжам жасады. Мәжіліске елдегі, оның пікірінше, жалғыз оппозициялық партия Жалпыұлттық социал-демократиялық партия кіруі мүмкін деп мәлімдеді ол. Осыған сүйене отырып, билік республикадағы наразылық көңіл-күйдің өсуін ескеріп, алдағы сайлауда тәуекелге бармауды ұйғарды деп болжауға болады.
Шынында да, біздің республикамыздың басшылығы үшін басты қауіп – біріккен наразылық дауыс беру. Осыған байланысты “Бірлік” пен Қазақстанның Коммунистік Халық партиясы “Адал” және Халықтық партия болып қайта аталды. Партиялардың аттарын өзгерту жаңартылған саяси құрылымдар аясында наразылық білдірушілердің дауыстарын тарту қажеттілігінен туындады.
Қалай болса да, басты фаворит Nur Otan болады. Оның ішкі сайлауын еске түсірейік. Ол билеуші партияға сайлауға тыңғылықты дайындалып, жаңа тұлғаларды тарту арқылы белгілі бір ребрендингке қол жеткізді, сондықтан Nur Otan кез келген жағдайда 2021 жылғы сайлауда жеңімпаз болады.
“Ақ жолмен” бәрі де түсінікті, олардың мүшелері үшін Парламентте орындар сақталған. Негізгі интрига – Парламентке үшінші немесе төртінші нөмірмен кім кіретінінде. “Ауыл” мен “Адал” бірден өтпейді деуге болады, өйткені сайлау жарияланғанға дейін бұл партиялар көзге түскен жоқ, олардың қызметі көрінбеді. Бір сұрақ: “Ақ жолмен”, қай партия, Халықтық партия, ЖСДП немесе екі партия да бірге кіреді ме? Оған нақты жауабы сайлаудан кейін анық болады.
Оқиғаның одан әрі дамуын түсіну үшін Nur Otan партиясының Мәжіліске тізімі қажет, өйткені онда республиканың болашақ премьер-министрі ұсынылатын болады. Неліктен бұл өте маңызды? Мәселе мынада, партиялық көпшілікке ие болғаннан кейін, билеуші партия Парламент пен Үкіметтің рөлін күшейту бағытында конституциялық реформалар жүргізе бастайды. Оның себебі мынада. Бір жағынан, билікті екінші президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа Нұрсұлтан Назарбаев тапсырды, бірақ, екінші жағынан, билік әлі де Елбасының қолында, өйткені ол Қауіпсіздік Кеңесін, билік партиясын, “Самұрық-Қазына” ұлттық әл-ауқат қорын басқару жөніндегі кеңесті және еліміздің басқа да негізгі құрылымдарын басқарады.
Назарбаевтың барлық өкілеттіктерін беру үшін мемлекетті басқаруға қабілетті мықты премьер-министр қажет. Мұндай маңызды рөлді билеуші партияның партиялық тізіміне кіретін ең жақын адамы ғана атқара алады.
Сондықтан парламенттік сайлаудан кейін, Қазақстанда үкімет институтын және биліктің атқарушы тармағының нақты басшысы ретіндегі премьердің рөлін нығайтуға байланысты жаңа конституциялық реформалар өтетінін жоққа шығармаймын. Мұндай қадамдар Назарбаевтан кейінгі кезеңде жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз етуі тиіс.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
