Сенат сайлауынан кейін Қазақстан жаңа сайлау науқанына, бұл жолы Мәжіліске дайындалуда. Қазір әлеуметтік желілерде осы тақырыпқа әңгімелер көп. Сайлаудың жеңімпазы алдын-ала болжанса да, депутаттық мандат үшін жарыста кім екінші және үшінші орынға ие болады, ойланып көрейік.
Жаңа партиялардың пайда болмағанын және сайлаудың салыстырмалы түрде жақын арада өтетінін ескере отырып, алты “шабандоз”, атап айтқанда Nur Otan партиясы, Қазақстанның Коммунистік Халық партиясы, “Ақ жол” демократиялық партиясы, Жалпыұлттық социал-демократиялық партиясы, “Ауыл” халықтық-демократиялық патриоттық партиясы және “Бірлік” саяси партиясы.
Nur Otan-да жеңіске жетудің ең үлкен мүмкіндігі бар екені құпия емес, жақтастарды тарту және электораттың назарын аудару құралы ретінде праймеризі үлкен рөл атқарды, сондай-ақ парламенттік сайлау қарсаңында тамаша жарнама болды.
Алдағы сайлауда шаршаған электорат үкіметті жақтайтын партияларға қарсы дауыс беруді ұйғарып, оппозициялық Жалпыұлттық социал-демократиялық партияны қолдауы мүмкін деген елде бар пікірді назардан тыс қалдыра алмаймын. Саясаттанушылар мұндай өзгерісті президенттікке үміткер болып, 2019 жылы президенттік сайлауда күтпеген жерден екінші орын алған Әміржан Қосановтың тегі бойынша “Қосанов-2” жобасы деп атады.
ЖСДП көшбасшысы Асхат Рахымжанов билікке сынай қарайтын барлық үміткерлерді олардың партиялық тізіміне кіруге шақырды. Жалпы алғанда, бұл, әрине, саналы дауыс беру емес, саяси технология. Алексей Навальный Ресей азаматтарына ұқсас нәрсені ұсынып, оны “ақылды дауыс” деп атады.
Алайда, менің ойымша, ЖСДП-ға “ақылды дауыс беру” қазақстандық саяси жүйе жағдайында екіталай. Наразылық белсенділіктің күшеюін дауыс беру күнінен кешірек күту керек және ол қай партияның ең көп дауыс алатынына емес, әлеуметтік – экономикалық мәселелерге байланысты болады.
Тағы бір қызықты нәрсе. Өткен аптада Денсаулық сақтау министрлігінің басшысы Алексей Цой желтоқсан-қаңтар айларында біздің республикамызда қатаң карантиндік режим енгізілуі мүмкін деп мәлімдеді. Сондықтан министр Парламенттің төменгі палатасына сайлау қашықтықтан өтуі мүмкін екенін жоққа шығармайды.
Мұндай жаңалық HAQ саяси қозғалысының жақтастарының көңілінен шыққан жоқ, олар онлайн режиміндегі сайлауға қарсы өтініш жасады. Бұл қозғалыстың жетекшісі Тоғжан Қожалиева қашықтықтан өткізілетін форма парламенттік сайлаудың ашықтығына қауіп төндіретінін айтып, онлайн-дауыс беру түрлі бұрмалануларға мүмкіндіктер туғызуы мүмкін деген дәлелдер айтты.
Менің ойымша, қазақстандықтарға Мәжіліс сайлауының қашықтық форматында өтуін күтудің керегі жоқ. Нұр Отан» партиясының алғашқы праймеризіндегі ауқымды онлайн-дауыс беру кезіндегі кемшіліктер және бұл үшін жасалған ақпараттық жүйенің дауыс берудің алғашқы күнінен бастап көптеген қолданушыларға төтеп бере алмай, істен шыққаны бәріміздің есімізде. Онлайн-дауыс беру жүйесі Қазақстанда әлі орныққан жоқ және парламенттік сайлауда сұранысқа ие болуы екіталай, өйткені ол бірден оппозиция тарапынан сынға ұшырайды.
Егер сайлау Заңда белгіленген мерзімде өткізілсе, онда ресми хабарландыру жақын арада жарияланады. Таңқаларлық оқиғаның болу ықтималдығы аз. Парламенттің төменгі палатасына қазіргі онда бар партиялар өтетін шығар. Депутаттардың арақатынасы аздап өзгеруі мүмкін, бірақ бұл жалпы көрініске әсер етпейді.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
Сурет: 24.kz
