Қордай оқиғаларынан бері жеті айдан астам уақыт өтті, бірақ дүнгендер орын алған ойранға кінәлі ме, әлде олар үйлерін бандиттерден қорғады ма, әлі күнге дейін түсініксіз. Осының басын ашуға тырысайық.
Жамбыл облысының Қордай ауданындағы тәртіпсіздіктер біздің елімізде этникалық негіздегі алғашқы қақтығыс болды, нәтижесінде кінәсіз адамдар қаза тапты. Кісі өлтірумен қатар, тұрғын үйлер, автомобильдер, бизнес нысандары өртелді. Бірақ азаматтарды осы қылмыстың біржақты тергелуі үрейлендірді әрі ашуландырды.
Тәртіпсіздіктерден кейінгі күн тұтқындаудан басталды. Тәртіп сақшылары бүлікті бастағандарды емес, ОМОН келгенге дейін бұзақыларды тоқтатып, ғимараттардың өртенуіне жол бермеуге тырыстысқан Масанчи, Сортөбе және Булар Батыр ауылдарының тұрғындарын ұстай бастады.
Полицияның жауап алуы, дүнгендер айтуынша, өрескел түрде және тіпті азаптауды қолданумен өтті. Сонымен қатар, құқық қорғау органдарының қызметкерлері тиісті бұйрықты көрсетпестен, зардап шеккен азаматтардың үйлеріне тінту жүргізді.
Тінту Бас прокуратураға жүгінгеннен кейін ғана тоқтатылды. Масаншы, Сортөбе және Бұлар батырдың 11 тұрғыны әлі күнге дейін қамауда отыр. Бұл адамдар өз үйлерін бұзақылардан қорғауға мәжбүр болса да, оларды тәртіпсіздікті ұйымдастырды және оған қатысты айыпталуда.
Оның үстіне, дүнгендердің мәлімдеуінше, полиция қызметкерлері заңсыз ықпал ету шараларын қолданып, ұсталғандарды азаптап, ұрып-соғып, психологиялық қысым көрсетуде.
Тіпті кейбір қазақстандық саясаткерлер мен депутаттар дүнгенді кінәлай отырып, Қордай оқиғаларынан “ұпай жинауға” белсенді тырысты емес пе. Мәжіліс депутаты Бақытбек Смағұлдың Қордай қаласына сапарынан кейін, орын алған бүлікке қазақ тілін білмейтіндіктен және әскерде қызмет етпейтіндіктен дүнгендер кінәлі болуы тиіс екенін ашық айтқанын айқын мысалы ретінде айтуға болады.
Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары Шахир Хахазов та осындай пікірде болып, ұлтаралық келісімге шақырудың орнына, дүнгендер атына негізсіз айып таққаны таң қаларлық жағдай болды.
Осының бәрін қарастыра отырып, бүлікке қатысушыларды Кордайдың жергілікті полициясының қолдағаны да қауіпті жағдай екенін атап өткен жөн. Қаракемер тұрғындарының бірі қақтығыс болған жерге келген тәртіп сақшылары жергілікті жастардың дунгандарды жазалауға 3-4 сағат уақыт бар екенін, оларға полиция кедергі жасамайтынын ашық айтты. Сонымен қатар, кейбір адамдар тәртіп сақшыларының төбелесіп, тонауға қатысқанын көрді.
Осының бәрін ескеріп, қазақстандық ұлтшылдар шенеуніктер мен мәжілісмен Бақытбек Смағұл сияқты депутаттардың қолдауымен Қордай оқиғасына дүнгендерді айыпты етіп көрсетуге тырысуда деп сеніммен айтуға болады. Бұл ұлтаралық қақтығыс емес, ауыл тұрғындары арасындағы төбелес деген тұжырым,с өз үйлерін бүлікшілерден қорғаған дунгандарды полицияда негізсіз тұтқындап, олардың жыққыға түсуіне әкелді.
Көбінесе жазасыздық этникалық негіздегі қақтығыстарға әкелетінін атап өткім келеді. Қордай оқиғасы қайталанбауы үшін, Қазақстан халқының ұлтшылдық пен ксенофобияға төзбеушілігін қалыптастырып, этносаралық тұрақтылықты қалпына келтіруге мүмкіндік беретін тиімді этносаясатты әзірлеу қажет.
Азаматтық және әскери қақтығыстарды зерттеу орталығының сарапшысы Сұлтанбек Агеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
Сурет: rus.azattyq.org
