Бүгінгі таңда халықтың сапалық құрамы кез-келген мемлекеттің дамуының маңызды ресурсы болып табылады. Өкінішке орай, Қазақстан одан сенімді түрде айырылып жатыр, бұл сайып келгенде бүкіл ел үшін апатқа айналуы мүмкін. Республикадан 1991 жылдан бастап халықтың жаппай кетуінің себебі неде?
Қазақстандық эмигранттардың басым көпшілігі көрші Ресейге кететіні құпия емес. Ресей ІІМ – нің статистикалық деректері 2019 жылы 50,4 мың қазақ Ресей Федерациясының азаматтығын, 63,3 мың адам- ықтиярхат немесе тұруға рұқсат алғанын көрсетеді.
Қазір көптеген қазақстандықтар елден кету туралы ойлануда, олардың үшіншісі – этникалық қазақ. Сонымен қатар, отандық сарапшылардың пікірінше, кететіндердің 30%- ы жоғары білімді.
Қазақстаннан отандық емес, шетелдік университеттерді артық санайтын жастар да кетуде. Ашық дереккөздерден болғандай, 60-тан 80 мыңға дейін қазақстандық студенттер Ресейдің жоғары оқу орындарында оқитыны және бұл саналы таңдау екені белгілі. Негізінен біздің елмен көршілес Ресейдің облыс орталықтарының колледждерінде оқитындар да аз емес.
Неліктен қазақстандық студенттер отанында емес, шетелде оқығанды жөн көреді? “Еуразиялық мониторинг” және “Ресей-Қазақстан сарапшылар IQ клубы” сараптамалық зерттеулер орталығы жүргізген зерттеуге сәйкес, біздің студенттер білім сапасы жақсы және бюджеттік орын алу жеңіл болғандықтан Ресейге кетеді.
Тұтастай алғанда, неғұрлым білікті және белсенді азаматтардың кетуі Қазақстанға экономикалық проблемаға айналуы мүмкін, өйткені ел, ашық айтқанда, өзінің миынан айырылады. Ал, жоғарыда айтқанымдай, халықтың сапалық құрамы – кез келген мемлекеттің дамуының маңызды ресурсы.
Қазақстандық талапкерлер неолибералдық реформаға шырмалған, оқытушы кадрлар деңгейі төмен, сондай-ақ беделді жоғары оқу орындары аз отандық білім беру жүйесіне сенбейді. Мысалы, Қазақстанда күндіз оқитын бір студентке жұмсалатын шығын 504 долларды, ал Ресейде – 8800 долларды құрайды. Орта техникалық және орта кәсіптік білім беруде тіпті де ауыр көрініс қалыптасып отыр, ал оқытудың 62,7%-дан астамы қазақ тілінде жүргізіліп жатқанда, латын әліпбиін енгізу толық апатқа әкелуі мүмкін. Сондықтан, Тұңғыш Президенттің түсінбеушілік танытса да, көрші Ресейге мигранттардың, оның ішінде талапкерлердің, ағыны күшейе түседі.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Қазақстана» үшін
Сурет: baigenews.kz
