Өткен айда “Нұр Отан” партиясынан шығарылған бұрынғы мәжілісмен Нұржан Әлтаев “көлеңкелі үкіметті” құру туралы ұсыныс жасады. Оның ұсынысы Министрлер Кабинетінің “жаңа-ескі” құрамы жарияланғаннан кейін айтылды. “Бір жарым партиялық” жүйе жұмыс істейтін Қазақстанда оппозиция болмаған жағдайда Ұлыбританияның тәжірибесіне сүйене отырып, балама министрлер кабинетін құру шындыққа жанаспайды, онда сайлауда жеңіске жеткен партия министрлер кабинетін, ал жеңілгендер – көлеңкелі министрлер кабинетін құрады. Мұндай тәжірибені екі партиялы жүйеде жүзеге асыруға болады. Қазіргі жағдайда “Нұр Отан” партиясының ұйымдасқан баламасын жинау іс жүзінде мүмкін емес.
Шенеуніктер Әлтаевтың Үкіметтің көлеңкелі моделін құру идеясына күрт теріс жауап беріп, оны қолдаудан бас тартты. Мәселен, Қазақстанның Әділет министрі Марат Бекетаев мұндай құрылымдарды партиялық және қоғамдық ортада құруға ешкім кедергі жасамайтынын, бірақ мемлекет оны қаржыландырумен айналыспайтынын айтты.
Менің ойымша, Әлтаев осындай форматтағы жұмысқа жағдайды түсінетін жеткілікті адамдар санын жинай алмайды. Бұрынғы депутат мүмкін емес нәрсені жасауға тырысып жатқан сияқты. Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қызметіне кіріскеннен бастап көптеген сарапшылар комитеттері құрылды. Мысалы, Президенттің жанындағы Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі немесе Президенттің реформалар жөніндегі Жоғарғы Кеңесі.
Бұған дейін мұндай құрылымдарды Қажыгелдин 90-жылдары, “Ақ жол” көшбасшылары өздерінің оппозициялық партияларын құру үшін жасаған болатын. Олар оппозициялық құрылымдарға тән популизмге ие болса да, мұндай партиялар заң шығарушы органдарға балама бола алады. Бірақ сол жылдары елдегі бизнес саясатқа араласып, белгілі партияларды қаржыландырумен айналыса алады.
Нұржан Әлтаевтың артында Марғұлан Сейсембаев пен Михаил Саакашвили ғана емес, сонымен қатар өз ойындарын өткізу үшін жалған балама құрылымдар құруға мүдделі элитаның ішіндегі белгілі бір топтар тұруы мүмкін. Бұл қазірдің өзінде қауіпті жағдай, өйткені ол билеуші топтың бөліну қаупін төндіріп, ішкі күрестің күшеюіне жеткізуі мүмкін.
Болат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: typical-moscow.ru
