Егер қазір коронавирустық инфекция туралы бәрі білетін болса, Украинаның бұрынғы президенті Виктор Янукович “күйген” “көпвекторлы саясат” вирусы туралы көп адамдар біле бермейді. Оны бірінші болып кім жұқтырғанын айту қиын – қазақстандықтар ма әлде украиндықтар ма?
Осы тақырыпты қарастыра отырып, біздің ел мен АҚШ арасындағы әскери ынтымақтастықтың алғашқы бес жылдық жоспары 2003 жылы жасалды, ал ондай жоспар Украинада болған жоқ. Қазір 2022 жылға дейінгі осындай төртінші жоспар қолданыста.
Өкінішке орай, жоспардың егжей-тегжейлері белгісіз. Алайда, кейбір деректерге сүйенсек, Қазақстан мен Америка арасындағы әскери саладағы ынтымақтастық екі негізгі бағытқа – республикамыздың әскери қызметшілерін даярлауға және Каспий теңізінің Қазақстандық секторында америкалық әскери-теңіз базасын құру мақсатында флоттық желі бойынша өзара әрекет ету.
Иә, әзірге Қазақстан Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымының мүшесі болып табылатындықтан, Каспийде НАТО базаларының пайда болуы теориялық тұрғыдан мүмкін емес, бірақ екінші жағынан американдықтар біздің порттарымыздың бірінде оқу полигонын құрып, барлау ақпаратын жинауды жүзеге асыра алады.
Егер нақты қадамдар туралы айтатын болсақ, онда бірқатар бағыттар бойынша Қазақстан-Америка ынтымақтастығы украиндық-америкалықтан әлдеқайда алда. Мысалы, қазақстандық “Қазбриг” бітімгершілік бригадасы НАТО қаруына ғана емес, сонымен қатар кейбір әскери техникаға да қол жеткізе алады, ал Украина НАТО-дан қару-жарақты үлкен қиындықпен сатып алуға мәжбүр.
Қазақстандық бітімгерлер НАТО-мен бірлескен оқу-жаттығуларға белсенді қатысатынын да ұмытпаған жөн. Оқу-жаттығу іс-әрекеттері тұрақты негізде Қытайдың Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданының маңында өткізіледі, оны Америка тарапы Аспан асты еліндегі ахуалды тұрақсыздандыру үшін бірнеше жылдан бері пайдаланып келеді. Сондықтан Қазақстанның оңтүстігіндегі американдық ілімдердің сипаты құралсыз-ақ көзге көрінеді.
Сұрақ басқада: мұның бәрі Қазақстанға пайда әкеледі ме? Екіталай. Америкалықтар бізбен әскери салада тек өз пайдасы үшін ынтымақтасады, өйткені біздің ел Қытай мен Ресей арасында, яғни АҚШ-тың екі бәсекелес мемлекеті арасында, олар үшін ыңғайлы орында. Вашингтон мұны түсініп, түрлі амалдармен, оның ішінде үкіметтік емес ұйымдардың көмегімен де Қазақстанда нығая түсуге тырысуда.
Әскери-ғылым саласындағы байланыстарды дамыту және Қазақстанның әскери оқу орталықтарына тұрақты түрде қатысу арқылы америкалық тарап біздің мемлекетіміздің қорғаныс әлеуеті туралы ғана емес, сондай-ақ ҰҚШҰ-ның Орталық Азиядағы әскери саясаты туралы да ақпарат жинауға мүмкіндік алатынын атап өткім келеді. Бұған қоса, АҚШ Қазақстан армиясына компьютерлендірілген әскери жабдық ұсынуы Республикамыздың Қорғаныс инфрақұрылымының бір бөлігін істен шығару қаупін туғызады.
Сондықтан мен НАТО-мен жақындасу дұрыс емес және ҰҚШҰ одақтастары мен Ресейге ғана емес, сонымен бірге АҚШ-тың әскери қарсыласы болып отырған көрші Қытайға да қауіп төндіретініне күмәнім жоқ. Пентагонның биологиялық зертханаларымен бірлескен әскери оқу-жаттығулар мен ынтымақтастық бағдарламалары ұлы державалар арасындағы қарым-қатынастардың шиеленісуі жағдайында бүкіл Қазақстанға зардап әкеліді деген жағымсыз сезімін тудырады. Бізге бұл керек пе? Біз көрші елдерге агрессия жасау үшін американдық әскери полигон немесе плацдарм бола алмаймыз!
Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы Мұхтар Асанов, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: ria.ru
