Алматы қаласындағы барлық наразылық акцияларын, соның ішінде 55 Қытай зауыттарын салуға қарсы митингілерді жария еткен танымал блогер Данаи Калиеваға қатысты тікелей эфирде түсініктеме бергені үшін қылмыстық іс қозғалды.
Өткен сейсенбіде Елордада Қуат Төлепбергенов пен Марат Темірбеков 10 тәулікке әкімшілік қамауға алынды. Белсенді Дана Жанаеваның ақпараты бойынша кеше ғана Нұр-Сұлтанда 3-4 қыркүйекте, өткен Қытайға қарсы митингілерден,жалпы алғанда,11 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Оның өзін бүгін осы митингке қатысқаны үшін сотқа шақырылды.
Оңтүстік Астанада 4 қыркүйекте өткен Қазақстан-Қытай жобаларына қарсы “санкцияланбаған” митингіге қатысты деген айыппен 16-17 қыркүйекте үш белсенді әкімшілік қамауға алынды. Мұрат Шорманов 15 тәулікке қамауға алынды. Айдос Базарханов пен Асхат Жексебаев сот шешімімен 10 тәулікке қамалды. Сондай-ақ Ермек Қазиев, Геннадий Крестьянский, Кумисбек Теги Біржан мен Әнуар Данияров ұсталды.
ІІД жауап алуға,әкімшілік соттарға шақыру жалғасуда. Осылайша, Нұр-Сұлтанда тыйым салынған “Қазақстанның демократиялық таңдауы” ұйымының ісі бойынша жауап алуға Жанбота Алжанов шақырылды.
Алматыдан келген Даная Қалиева “Эхо Казахстананың” сұрақтарына жауап беріп, Қытайға қарсы акцияларға қатысқан белсенділердің ұсталуына қатысты жағдайға түсініктеме беріп, қылмыстық істің егжей-тегжейін айтып берді.
– Э.К.тікелей эфирдегі бейне үшін сізге қарсы қандай қылмыстық іс қозғады?
Д. К. маған қарсы 274 2-тармағы бойынша (“жалған ақпарат тарату”)менің тікелей эфирім бойынша қылмыстық іс қозғалды. өткізілді, деп жинайды брусчатку 4 қыркүйек, онда Фурманов көшесіндегі әкімдік алдындағы Қытайға қарсы митинг өтетін жерде кеспе жолдың тастарын жинап жатты.Мен кесек тастастарды оларға лақтырады деп қорқып жинап жатыр деп ойладым.Осындай болжам жасадым, өйткені бір сағат бұрын Геннадий Крестьянский “тас төсеуіш пролетариат қаруы” деген, содан кейін неге жаңа тас төсеуішті алып тастап жатыр,біздің салықтарымызды қайда кетіп жатқанын сұрадым.
Маған қатысты қылмыстық іс қозғалды білдім өткен сенбі күні шыққан zakon.kz порталындағы басылымдар жаңалықтарынан естідім. Таңертең 14 қыркүйекте ІІД-нің баспасөз қызметі осы мәселе бойынша арнайы баспасөз-релизін таратылып,маған қатысты қылмыстық іс тіркелген екен.
-Э. К. Сіз бұл істі қозғауды немен байланыстырасыз? Алматы қаласындағы барлық митингілерді жариялайтыныңыз ұнамайды ма?
Д. К. – Әрине,бұл 21 қыркүйекте ешқайда шықпасын деп жасалып отыр. өйткені осы күнгі митинг болатын болды,ал мен әрқашан журналист ретінде митингке қатысамын, менде аккредитация бар. Мен оған не кедергі келтіретінімді білмеймін, бірақ жоғарыдан бұйрық беріліп,орындамауға құқығы жоқ полиция қызметкерлері осындай себеп тапқан деп ойлаймын.
Біздің заңнамамыз бойынша 14 жасқа дейінгі балалары бар әйелдер әкімшілік қамауға алынбайды. Ал қанша ойланса да, олар маған ештеңе істей алмайды, өйткені менде айыппұл жазудан басқа, балам бар. Сондықтан, олар қылмыстық іс қозғап, 21 қыркүйек күні таңғы сағат 9 болмай, митинг аяқталғанға дейін мені сонда ұстау үшін,жауап алуға қылмыстық іс қозғады.
-Э.К. Сіз Алматыдағы соңғы акцияларды қалай бағалайсыз? Азаматтардың сана-сезімінің өсуі және олардың белсенділігі туралы айтуға бола ма?
– Д. К. мен бұқаралық наразылық өсе түсетініне және адамдар біреулерден естіп емес,саналы түрде шығатынына сенімдімін, билікті қолдаушылар мұны көріп,олардың қорқытынын түсінеді. Олар акцияға адамдардың өздері үшін, өз Отаны үшін, өз балалары үшін, өз болашағы үшін шығатынынан қорқады. Өйткені олар билікке ұмтылмайды,олар шын жүректен шығып, елдегі жағдайды өзгертуді қалайды. Шенеуніктерге ондайлар хабарсыз,ал хабарсыздық толарды қорқытады.
-Э. К. полиция, әкімдік және басқа қызметтер қызметкерлерінің мінез-құлықтары қалай өзгерді? Бұл неге байланысты болды?
– Д. К. полицейлердің мінез-құлқы өзгерген жоқ. Шынында да, көптеген адамдар дөрекі, ешқандай этиканы сақтамайды, рәсімдерді сақтамайды, олар шақыру қағаздарын жазбайды, ұстаған кезде өздерін таныстырады, олар жетіп келіп, жетелей жө
неледі.Тіпті ең төменгі талаптарды орындамайды.
-Э.К. Сіз қалай ойлайсыз, билік наразылық акцияларына, атап айтқанда, қытай капиталының экспансиясына осылай жауап беріп жатыр ма?
– Д. К. қазір барлығы 4 қыркүйекте 55 Қытай зауытына қарсы митингке қатысты ұсталуда.Бірақ 12 күннен кейін? Егер олар қаласа, бәрін бұрын жабар еді. Бірақ 21-не қарай ең белсенділер, яғни адамдар ты6дайтын, шабыттандыра алатын белсенділер күзетпен арнайы қабылдағышта отыруы үшін оларды дәл қазір жауып жатыр.Сондықтан соттар тездетіліп өткізілуде.
Атап айтқанда, кеше Айдос Базарханов пен Асхат Жексебаев әкімдікке 21 қыркүйекте пикет өткізуге өтініш беруге барды. Олардың сол жерден полиция қызметкерлері әкімшілік сотқа тарты, адвокатсыз, шақыру қағазынсыз, әрқайсысы 10 тәулікке қамауға алынды. Біз оларды сот ғимаратының жанында қолдауға бардық.
Сол күні жұмыста Ермек Қазиев те ұсталып, кейіннен Геннадийды Крестьянский де ұсталды Барлық бес белсенділерге Жаңаөзен тұрғындарын қолдағаны үшін, Қытайға карсы митингілеріге қатысқаны үшін қылмыстық іс ашты. Полицейлер дәлел ретінде жаңаөзендердіктерді қолдау бейнеролигін қолданылды.
-Э.К. Алматыда белсенділерді ұстау бүгін де жалғасуда?
– Д. Қ. Иә, кеше Геннадий Крестьянский судьяны күтіп отырып, түнде оның 23.30-да гипертоникалық асқынумен ауруханаға алып кетті. Таңғы сағат 4-де ол қайтадан Бостандық АІІБ-не қайтып келді, содан кейін таңертең сотқа келді, бірақ ол да уақытында басталған жоқ.
Одан басқа, таңертең тағы екі адам – Күмісбек Теги Біржан мен Әнуар Данияров ұсталып,әкімшілік сотқа жеткізілді. Олардың қорғаушысы жоқ, сот пен полиция қызметкерлері оларға мемлекеттік адвокатты ұсынғысы келеді,бірақ біз жеке адвокатты табу үшін күте тұруды талап етіп отырмыз. Кейбір тұтқындалған белсенділердің апелляциялық шағымдарын қарау бойынша бүгін отырыс өтті, бірақ олардың барлығы қараусыз қалды.
Сурет: Azattyg.org
