Мәжіліс депутаттары ҚР премьер-Министрінің орынбасары Роман Склярға электр энергетикасы саласында қалыптасқан күрделі жағдайды шешу ұсынысымен депутаттық сауал жолдады, деп zakon.kz хабарлайды.
Электр энергетикасын дамытудың кешенді жоспарлары мен бағдарламаларының болмауы энергия компанияларының даму перспективаларын көрмейтіндігіне, ал сала тұтастай алғанда өзінің инвестициялық тартымдылығын жоғалтуына алып келеді, – делінген сұрауда.
Мәжілісмендер атап өткендей, энергетика министрлігінде 2014 жылдан бастап электр энергетикасы саласын дамытудың нақты жоспары жоқ, әрбір энергия компаниясы өзінің даму жолын іздеуге мәжбүр – осының барлығы саладағы мақсаттардың бытыраңқылығына және бақыланбайтын процестерге әкеледі.
Шешімдер өздігінен, жүйесіз және жан-жақты қарастырылмай қабылданады. Инвесторлардың Қазақстанның электр энергетикасы қайда қозғалатынын түсінуі жоқ, бұл өз кезегінде олар үшін үлкен тәуекелдер тудырады және тиісінше салаға инвестицияларға қызығушылықты жоғалтады. Қазақстан Республикасының электр энергетикасын дамытудың бас схемасы бүгінгі күні әзірленбеген. Сондай – ақ, “жылумен жабдықтау туралы” заң әлі қабылданбағанын атап өтеміз”, – деп депутаттар атап өтті.
Сондай-ақ, депзапроста Қазақстанның энергетикалық жүйесі қазірдің өзінде максимумдар мен минимумдар кезеңінде энергия жүйесін теңгерімдейтін маневрлік қуаттардың тапшылығын сезінетіні айтылған. Электр станцияларының негізгі генерациялайтын жабдықтарының үштен бірінен астамы өздерінің парктік ресурсын сарқып алды.
Ел бойынша орта есеппен электр желілерінің тозуы 60% – дан, ал жылу желілерінің тозуы-50% – дан асады. Жыл сайын иесіз желілердің, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың теңгерімінен пайдаланушы ұйымдардың теңгеріміне берілмеген желілердің саны ұлғаюда.
Өндірістік активтердің техникалық тозуының өсіп келе жатқан көрсеткіштері шұғыл шаралар қабылдауды қажет етеді.Мәселелерді шешуге бағытталуы тиіс электр энергетикасы саласын дамытудың кешенді бағдарламасының болмауы ағымдағы жылдың 10 қаңтарында Атырау облысында орын алған, 220 кВ ЭБЖ авариялық ажыратылуына байланысты облыстың және Атырау қаласының бірқатар аудандары электр энергиясынсыз қалған жағдайларға алып келеді,-делінген сұрауда.
Бұл апат ҚР батыс өңірінің ӘЖ-220кВ бойынша Ресей Федерациясының энергия жүйесімен әлсіз байланысынан және батыс өңірдің энергия жүйесінің бірыңғай энергия жүйесімен байланысының болмауынан орын алды.
Бүгінгі таңда сол электр станциясы үшін электр энергиясына тарифтерді Энергетика министрлігі белгілейді, ал жылу энергиясына тарифтерді Ұлттық экономика министрлігі бекітеді. Бір мезгілде электр және жылу энергиясын өндіретін энергия өндіруші ұйымдар үшін бұл бір субъект үшін тариф белгілеу саласында екі мемлекеттік реттеуіштің болуын білдіреді, – деп депутаттық сауалда көрсетіледі.
Олар сондай-ақ экологиялық кодексті қабылдау және заңнамаға өзге де өзгерістер енгізу арқылы энергетика саласын реттеуді экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі де жүзеге асыратынын атап өтті. Бірыңғай салалық реттеушінің болмауы электр энергетикасы саласындағы қарама-қайшылықты мемлекеттік саясатты қалыптастырады, саланың құлдырауына әкеледі және істің нақты жағдайына жауап бермейді.
Қалыптасқан жағдайда Қазақстанның энергетика кәсіпорындары белгіленген мерзімде жабдықтарды жаңартуды жүргізе алмайды, сол арқылы Еуразиялық одақтағы интеграция шеңберінде Қазақстан болашақта энергияға тәуелділіктен айырылып, ресейлік электр станцияларының қымбаттырақ электр энергиясын сатып алуға мәжбүр болатын жағдай болуы мүмкін, – деп мәжілісмендер есептейді.
Осыған байланысты олар қажет деп санайды:
Электр энергетикасындағы ахуалды жақсарту және оны одан әрі серпінді дамыту мақсатында шұғыл мәселелерді шешу үшін электр энергетикасы саласын дамытудың ұлттық жобасын әзірлеу.
Тариф белгілеу саласында ұзақ мерзімді мемлекеттік саясатты әзірлеу.
Тариф белгілеудің “ынталандырушы” әдістерін жасау, оның ашықтығын қамтамасыз ету және энергия өндіруші, энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдар үшін рентабельді және шығынсыз қызмет жағдайларын жасау мақсатында электр және жылу энергиясы саласында тариф белгілеу саясатын толық қайта қарау және жаңарту;
Электр энергетикасы саласында бірыңғай салалық реттеуші құру мүмкіндігін қарастыру;
Көмірдің, газдың және отын тасымалдау тарифтерінің құнын, сондай-ақ энергия өндіруші ұйымдарды ең озық қолжетімді технологияларды енгізуге ынталандыратын тетіктерді мемлекеттік реттеу мүмкіндігін қарастыру.
