Қазақстан билігі жұртшылықтың мәслихаттқа деген қызығушылығын жоғалтуы үшін түрлі әрекеттер жасағаны ешкімге құпия емес. Партиялық тізімдер енгізіліп, мәслихатқа сайлау мағынасын жоғалтты, сөйтіп биліктің алға қойған мақсатына қол жеткізгендерін мойындау керек.
Шын мәнінде, партиялық тізімдер бойынша жергілікті депутаттарды сайлау Конституцияға қайшы келеді, өйткені қазақстандықтардың 90%-ы еш партияда жоқ, яғни кандидат болуға құқығы жоқ. Шамасы, сайлаудың жаңа жүйесін әзірлеу кезінде біреулер республиканың басты Заңында көрсетілген принциптерді ескеруді ұмытқан. Әрине, кез-келген адам партияға кіре алады, бірақ бір “бірақ” бар – барлығын қабылдай бермейді.
Әрине, өзін-өзі басқарудың маңыздылығы және осы бағыттағы проблемалар туралы дәрістер циклін өткізуге болады. Олардың ішіндегі ең маңыздысы, бәлкім, бюджет қаражатын қолдануда тиісті бақылаудың болмауы. Дәл қазір бізге жетіспейтін осы, ал билік бұл орынды барлық деңгейдегі тиімсіз қоғамдық кеңестермен толтыруға тырысуда.
Қазір азаматтар қазіргі мәслихаттарының депутаттарын білмейді, бұл қоғамның биліктің өкілді органдарынан жатсынуын күшейтеді. Қазақстандықтардың азаматтық белсенділігін тәрбиелеуді Мәслихаттан бастау қисынды болар еді, бірақ билікке бұл қызық емес сияқты.
Бұл үлкен мәселені тек ресми мемлекет қайраткерлері ғана емес, сонымен қатар саясаттанушылар, журналистер және мәртебелі оппозиция да аузына алмай отыр. Мәселен, “Ақ жол” партиясының мүшелері де, Халық партиясы да наразы азаматтар атынан сөйлеп отырғанына қарамастан, бұл тақырыпты Мәжілісте өздерінің партиялық ақпараттық органдарында ешқашан көтерген емес. Олар 2017 жылы осы конституциялық түзетулерге дауыс беріп, азаматтардың басым көпшілігін сайлау және сайлану құқығынан айырды.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы “Эхо Казахстана” үшін
