Үш күн бұрын Сауд Арабиясы елдің шығыс бөлігіндегі Рас-Танура портындағы мұнай қоймасы аймағына жарылғыш заттармен толтырылған ұшқышсыз ұшақ құлағанын хабарлады. Сонымен қатар, Saudi Aramco мұнай мемлекеттік компаниясының жұмысшылары тұратын тұрғын үй кешеніне соғылған баллистикалық зымыранның бір бөлігі құлады. Шабуыл теңіз жақтан жасалды, бақытымызға орай, адам өлімі де, іс жүзінде материалдық шығын да болған жоқ.
Оқиғадан кейін Йемен аумағының бір бөлігін басқаратын “Ансар Аллах” (хуситтер) қозғалысының өкілі бригада генералы Яхья Сариа шабуылды өздері жасағанын мәлімдеді. Оның айтуынша, 8 баллистикалық зымыран, сондай-ақ оннан астам жарылғыш заттар қолданылған. Дрондардың көбін сауддықтар басқаратын Араб коалициясы ұстап алды, екі зымыранды да солар атып тастады. Сол кезде арнайы операция басталғаны жарияланды. Нәтижесінде Йеменге бірнеше авиациялық соққы жасалды.
Соңғы оқиғалар мұнай нарығында мұнай бағасының өсуіне әкелді. 8 наурызда Brent маркалы мұнай бағасы барреліне 71,5 долларға дейін көтерілді. Жыл басынан бері бірінші рет оның құны 70 доллардан асты. Соңғы төрт айда қара алтынның бағасы екі есе өсті. Бұған не себеп болды? Коронавирусқа қарсы вакциналардың пайда болуы туралы жаңалықтарға байланысты, Қытай тарапынан сұраныс артып, бірқатар елдер шектеу шараларын қысқартты. Сонымен қатар, жалпы әлемдік мұнай қоры азайды, Сауд Арабиясы оның өндірісін тәулігіне 1 миллион баррельге азайтуға шешім қабылдады. Оның үстіне, ОПЕК + шартына қатысушылар қабылдаған бірлескен шаралар ықпал етті.
Хуситтердің шабуылына дейін, ОПЕК қатысушылары мен картель құрамына кірмейтін мемлекеттердің жалпы шешіміне байланысты мұнай бағасы өзгерді. Өткен айдың соңында және айдың басында тараптар мұнай өндіруді сәуірден бастап 500 мыңға арттыруды белсенді түрде қарастырды. Қатысушы елдердің көпшілігі өндірісті ұлғайтуды талап етті, өйткені нарық бұрынғы деңгейге оралмаса да, салыстырмалы түрде жақсы жағдайда. Бірақ Сауд Арабиясы бұған қарсы болды. Наурыз айының басында тараптар келісті. Соңғы кездесудің нәтижесі – біздің ел мен Ресейдің мұнай өндірісін ұлғайту туралы шешімі. Басқа елдер үшін қара алтын өндіру деңгейі өзгеріссіз қалды.
Ақпан мен наурыз айларында өндірісті тәулігіне 1 миллион баррельге қысқартқан сауддықтар, сәуір айында да төмендетті. Патшалық өндірісті азайтуға бағытталған саясатты одан әрі жүргізуі мүмкін, өйткені оның мемлекеттік бюджет үшін қолайлы баға деңгейі барреліне 70 доллардан басталады.
Жалпы, бұрынғы бағаларды қалпына келтіре отырып, өндіруді ұлғайту республика ішіндегі әлеуметтік-экономикалық ахуалды тұрақтандыруға оң әсерін тигізуі мүмкін. Бір ғана проблема – валюталық түсімнен түскен қаражат бірден бюджетті қолдауға, теңгенің қазіргі бағамын қамтамасыз етуге және сыртқы борышқа қызмет көрсетуге арналған трансферттер ретінде жұмсалады. Яғни, бұл өз өнеркәсібіне және өз инфрақұрылымына инвестиция емес. Оның үстіне бағаның өсуі жыл бойы бұрынғы деңгейде сақталатыны белгісіз, өйткені бәрі әлемдік экономиканың қалпына келуіне байланысты.
Нұрасыл Әлиев, экономикалық бақылаушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
