Өткен айдың соңында Қазақстанда орыс тілі мен орыс тілділерге қарсылық күшейе түсті. Мысалы, Павлодарда ұлтшылдар митинг өткізіп, биліктен орыс тілін ресми мәртебесінен айыруды талап етті. Мұның бәрі үлкен алаңдаушылық тудырады, өйткені руссофобтардың іс-әрекеттері жалғаса берсе, елде жаңа қанды қақтығыстар болуы мүмкін.
Тіл мәселесіне деген қызығушылықтың күрт өсуін ұлтшылдар мен ұлттық либералдар ғана емес, жеке бұқаралық ақпарат құралдары да байқатты. Мәселен, “Жас Алаш” газеті парламентте орыс тілі қазақ тілімен қатар қолданылатынына наразылық білдіріп, оны мемлекетіміздің ұлттық тілін қорлау деп атады.
Орыс тілін қолданғандарға зорлық-зомбылық жасалғаны туралы мысалдары да бар. Атап айтқанда, қазан айының соңында алматылық белсенді Салтанат Тәшімоваға шабуыл жасалды. Ол жүргізушімен автобуста орыс тілінде сөйлескеннен кейін орын алған оқиға.
Бір таңқаларлығы, бұл оқиғалардың барлығы екі аптадан аз уақыт ішінде болды. Осыған байланысты, Қазақстанда әлеуметтік желілер мен баспасөзде русофобиялық насихат таратылып, алдын ала ойластырылған анти-ресейлік науқан басталды деген ой туындайды.
Естеріңізге сала кетейін, Қазақстанда ұлтшылдардың орыс тіліне деген қызығушылығының осы жазда, желіде республикамызда орыс тілін ресми мәртебеден айыру туралы өтініш пайда болғанда бір толқыны өткен. Алайда ол кезде тіл мәселесі төңірегіндегі пікірталасты Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жауып тастады. Мемлекет басшысы “Ана тілі” газетіне берген сұхбатында қазақ тілі мемлекеттімізде ресми орыс тілімен қатар өмір сүруі керектігін нақты айтты.
Осы сұхбатында Тоқаев: “Демография қазақ тілінің пайдасына дамып келеді, демек біз міндетті түрде алға қойған мақсатқа жетеміз. Асығыс – әлі де көптеген қиыншылықтары бар жолда жаман жолдас”. Көріп отырғанымыздай, ұлтшылдар қоғамдағы ұлтшылдықты қоздыру арқылы процесті өршітуге тырысуда. Олардың басты мақсаты – ұлттық тілдің рөлін күшейту емес, 2021 жылғы сайлау қарсаңында елдегі жағдайды ушықтыру.
Бірақ идеологиялық компаниялар ұлтшылдық құмарлығы одан да әрі кетуі мүмкін екенін болжайды. Жазықсыз адамдар өлтірілген Қордай оқиғалары біздің еліміздегі ұлтаралық қатынастардағы шиеленіс деңгейі өте жоғары екенін айқын көрсетті. Алайда, Қазақстан жаңа ұлтаралық қақтығысты, әсіресе, егер ол республиканың ірі қалаларында өршісе, жеңуі екіталай. Сайып келгенде, Қазақстан өзінің көршісі – Қырғызстанның тағдырын қайталайды.
Ұлтшылдар мен ұлттық либералдар қазір Қазақстандағы негізгі деструктивті күш болып табылады. Олар елдегі толығымен бос оппозициялық тауашаны иемденді, батысшыл үкіметтік емес ұйымдармен қосылды, АҚШ елшілігімен ынтымақтасты және елдің дамуының еуропалық және американдық жолын идеологиялық тұрғыдан қолдайды.
Мәселе мынада: бұл топтардың белгілі бір қолдаушысы бар және жоғарыдан қолдау алуда, өйткені оларға митингілер мен пикеттер өткізуге, өз бірлестіктерін ұйымдастыруға және мемлекеттік бюджеттен субсидия алатын қазақ тілді баспасөз арқылы да өз насихатын жүргізуге рұқсат етіледі. Белгілі бір уақытта бұл “жарылғыш масса” бақылаудан шығуы мүмкін немесе оларды олигархиялық топтар жаңа бүлік жпсауға жіберуі мүмкін. Ұлтшылдар ақырында жақсылыққа әкелмейді және елді қанды қақтығыстарға батыра алады. Мұны Нұр-Сұлтанда түсіне ме?
Сұлтанбек Агеев, Азаматтық және әскери қақтығыстарды зерттеу орталығының сарапшысы, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
Сурет: 365info.kz
