Қазақстанда елде “түрлі-түсті” төңкерістер болу қаупі туралы әңгіме жалғасуда. Бұл қазіргі кезде Беларусь пен көршілес Қырғызстанда болып жатқан оқиғаларға байланысты. Біздің республикамызда жаппай наразылықтар мен тәртіпсіздіктерге қандай алғышарттар бар екенін қарастырайық.
Меніңше, бүліктің бастау алатын бірінші себебі ішкі мүліктік және әлеуметтік-экономикалық қайшылықтар болып табылады. Қазір олар Қазақстан ондаған жылдар бойы тәуелді болып келген мұнай бағасының құлдырауы, сондай-ақ өндірістің қысқаруы және ұзақ карантиндік шектеулермен күрделене түсуде. Мұның бәрі азаматтардың билікке деген сенімінің тез төмендеуіне және, тиісінше, наразылық көңіл-күйінің өсуіне әкеледі.
Екінші себеп – этносаралық қатынастар. Осы жылы біздің республикамызда тұрмыстық жанжалдар бірнеше рет қазақтардың дүнгендермен, ұйғырлармен және күрдтермен жаппай қақтығысына ұласты. Солай бола тұра, билік тілдік және ұлттық саясатты жүргізуді жалғастыруда, бұл қазақ емес халықтың ел басшылығына деген сенімсіздігін арттырып, сайып келгенде ұйғырларды немесе дүнгендерді наразылықтың радикалды формаларына көшуге мәжбүр етуі мүмкін. Ақпан айында Қордай ауданында кісі өлтіру және өртеу жағдайлары болған оқиғалар оны айқын көрсетті.
Жақын арада болуы мүмкін тәртіпсіздіктің себебі – Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен келесі жылдың 10 қаңтарында өтетін Мәжіліс пен мәслихат сайлауы. Иә, елде жаңа партиялар жоқ, бірақ “аблязовшылдар” өз күшінде және трансформацияны басынан өткеріп жатқан шығар. Яғни, мемлекет тұрақтылығына басты қауіп “жүйесіз” қозғалыстар болып табылады, ал сайлау “түрлі-түсті” төңкерістердің бұрыннан қалыптасқан схемасына өте қолайлы. Оны Қырғыз Республикасы дәлелдеді.
Менің ойымша, қазір қауіп ұлтаралық араздықты қоздыратын, жаңа бүліктер ұйымдастыра алатын және орыс тілін ресми мәртебесінен айыру науқанын ақпаратпен қамтитын, сондай-ақ, интеграциялық процестерге белсенді қарсы тұратын ұлтшыл топтар мен бірлестіктерден туындайды. Нақты осылар исламшылдар және пантүрікшілермен бірге сыртқы күштер мен ішкі топтардың қолында ойыншық бола отырып, елдегі наразылықтар мен алдағы қақтығыстарды қозғаушы күш болуы мүмкін.
Азаматтық және әскери қақтығыстарды зерттеу орталығының сарапшысы Сұлтанбек Агеев арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: vlast.kz
