Сарапшылар, елдің оқу орындарындағы әртүрлі мемлекеттік қорлар мен құрылымдарда Конфуций институттары белсенділігінің артуы және олардың қазақстандық студенттерді идеологиялық тұрғыдан «өңдеуі» алаңдаушылық білдіруде. ҚР Білім беру және оқыту жүйесінде қытай ықпалының ауқымы одан да кеңеюі мүмкін.
Қазіргі уақытта Конфуций институтының бөлімшелері Алматы қаласындағы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде, Астанада Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде, Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институтында, Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде жұмыс істейді. Бұл әлі толық тізім емес.
Конфуций институты бөлімшелерінің заңды тіркеуі жоқ және Қазақстандық серіктес-университеттерге де, өзінің ҚХР-дағы орталық офисіне де есепті екені алаңдатады. Сонымен қатар, бұл институттардың екі директор бар. Бірі — Қазақстан азаматы, ал екіншісі, Бейжіңдегі өз басшылығымен байланысты жүзеге асыратын, ҚХР-дан.
«Атап өтетін жай, бұл институттарға Пекиндегі бас кеңседен жыл сайын гранттар береді. Бұдан басқа, Қытай тарапы өз оқытушылар құрамыны толық қамтамсыз етеді. Ең қызығы, жалға алу, коммуналдық шығындар мен жергілікті оқытушылардың жалақысын қазақстандық мекемелер мен университеттер төлейді. Яғни, аталған күмәнді институттардың шығынының айтарлықтай бөлігі біздің және мемлекеттік бюджет есебінен жүріп жатыр», — деп Орталық Азия елдерінің интеграциялық үдерістерін талдау орталығының жетекші сарапшысы Ұлықбек Бабағұлов мәлімдеді.
Оның айтуынша, Қытайда Қазақстандағы және Орталық Азия республикаларындағы Конфуций институттарының құрылған желісі аясында, осы оқыту бағдарламасына қатысуға ниет білдірушілер өте көп. Қытай қызметкерлері мен оқытушылары үнемі өзгеріп, мұқият іріктеуден өтеді. Осы құрылымдардың мақсаты — оқушыларды идеологиялық өңдеуден басқа, неғұрлым дарынды оқушыларды анықтап, оларды Қытайда әрі қарай оқыту болып табылады.
«Қытай Білім министрлігінің мәліметінше, 2015 жылы ғана Қазақстаннан Қытай өнеркәсібін дамыту мүддесінде түрлі мамандықтар бойынша оқыту үшін, сондай-ақ инфрақұрылымды жетілдіру және оқытушы кадрларын даярлау үшін 13,5 мың студент тартылды. Яғни, қазір ҚР — да Қытай стандарттары бойынша жұмыс істейтін мамандардың үлкен тобы дайындалуда», — деп есептейді сарапшы.
Оның пікірін әлеуметтік зерттеулер Агенттігінің сарапшысы Тағир Баиров та қолдайды,ол қазақстандық оқушылардан аудармашылар санының артуын, сондай-ақ Қытай институттары, қорлар мен түрлі құрылымдар тарапынан, ҚР Білім беру жүйесіне, қазақстандық жоғары оқу орындары мен мекемелеріне түрлі оқыту бағдарламаларының енгізіліліп жатқанын айтты.
«Бұл қызмет мүлдем ашық емес. ҚР Білім және ғылым министрлігінің шенеуніктері біздің ЖОО-ларда көп уақыттан бері тереңдеп бара жатқан, Қытай мемлекеттік қорлары мен Конфуций институттарының қызметі туралы жұртшылыққа есеп бермеді. Олардың не істеп жүргені, осы күнге дейін ешкімге белгісіз. Біздің студенттерімізден Қытай мамандарының лекалалары бойынша жоспарлы дайындық жүргізіп жатқаны анық», — дейді Тағир Баиров.
Сурет: ИА REX
