Осы жылдың қаңтар айынан бастап әлеуметтік маңызы бар өнімдердің бағасы үш пайызға қымбаттады. Бұл туралы министрлер кабинетінің отырысында Сауда және интеграция министрлігінің басшысы Бақыт Сұлтанов айтып, болашақта оларды қалай тежеу жоспарланып отырғанын хабарлады.
Оның айтуынша, үш ведомство, атап айтқанда Сауда министрлігі, Ауыл шаруашылығы министрлігі және бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі 44 іс-шараны қамтитын арнайы жол картасын әзірледі. Мұнда кәсіпкерлерді тексеру, мемлекеттік қолдау арқылы өндірісті ұлғайту және заңдарға түзетулер енгізу де бар. Оны іске асыруды осы айда бастау жоспарланып отыр.
Министр оның бағаларға қалай әсер ететінін айтты. Жалпы, жол картасын іске асыру орта мерзімді перспективада бағаны неғұрлым тұрақты етуге мүмкіндік береді, содан кейін азық-түлік тауарлары төмендеуі тиіс деп жоспарлануда. Бұл үшін ішкі нарық Қазақстан өндірушілерінің тауарларымен толтырылуы тиіс және алушылар арасындағы субсидиялар әділ бөлінуі және нарықта адал бәсекелестік болуы қажет.
Негізінде, Министрлер Кабинеті бағаның өсуіне қарсы күрес туралы бірінші рет айтып отырған жоқ. Атап айтқанда, өткен жылдың соңында бірқатар облыстарда тіркелген бағалар енгізілді, ал әкімдіктерге тұрақтандыру қорларынан алынған өнімдер мен тауарларды пайдалану мүмкіндігі бар екенін еске салды. Бұған дейін бағаны негізсіз көтеру тұрғысынан кәсіпкерлер тексерілген. Ағымдағы жылдың қаңтар айынан бастап Бәсекелестікті дамыту және қорғау агенттігі олардың 25-ін өз өнімдерінің бағасын төмендету қажеттігі туралы хабардар етті. Мұндай хабарламаларды 13 жұмыртқа өндіруші, 7 – күнбағыс майын, 2 – қант, 3 – қарақұмық өндірушілер алды. Сондай-ақ, агенттік тауарлардың неге қымбаттап жатқанын айтты. Жұмыртқаға келетін болсақ, мұнда ведомство қызметкерлері 13 құс фабрикасы арасындағы баға келісімін анықтады. Сондай-ақ, себептердің бірі – құстардың күздегі өлімі. Күнбағыс майын өндіретін 5 кәсіпорында монополияға қарсы заңнаманы бұзу белгілері анықталды, олардың 2-уі бойынша тергеу шаралары жүргізілуде. Сондай-ақ, оның құнының өсуінің себептері әлемдік бағаның өсуі, шикізатты сатып алу бағасының өсуі және өндірушілерде шикізат қорының төмендеуі болды.
2020 жылдың басынан бастап бағалар қалай өзгерді? Сауда министрлігі 1 қаңтардан бастап бүгінгі күнге дейін әлеуметтік маңызы бар өнімдердің бағасы 2,8%-ға өскенін хабарлады. Құны жағынан ең көп көтерілген жұмыртқа – 12%, екінші орында картоп – 7,5%, содан кейін күнбағыс майы – 7,1%. Пияз 4,7%, сәбіз – 6,8%-ға қымбаттады. Қырыққабат пен күріш аздап арзандады – сәйкесінше 0,1%, 3,2%. бағалардың ең жылдам өсуі Ақтауда (3,6%) байқалады. Одан әрі Жезқазған 3,4% және Шымкент 3,3%. Бағалардың ең баяу өсуі Көкшетауда – 2,2%, Ақтөбе мен Өскеменде – 2,4%.
Министр Сұлтановтың жол картасы бастамасы, әрине, мақтауға тұрарлық, бірақ бұл бағаны тұрақтандыруға және нарықты отандық тауарлармен толтыруға қабілетті ме деген үлкен сұрақ туындайды. Ол үшін өзіміздің тамақ өнеркәсібімізді жандандыруымыз керек, ол қазір көптеген көрсеткіштер бойынша 1990 жылғы Кеңестік деңгейге де жетпейді. Өзіміздің тоқыма өндірісіміз үйінді болып жатыр, ал өнімдердің көбі, тіпті алыс шетелден импортталады. Министр ЕАЭО-ның басқа елдерімен өндірістік кооперациясыз индустрияландыруды қалай жүргізбек? Жалпы, жол картасы бойынша тек қана сұрақтар туындайды, әлі бірінің де жауабы жоқ.
Нұрасыл Әлиев, экономикалық бақылаушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
