Халықтың Ресейге кетуіне байланысты Қазақстан үшін қолайсыз үрдіс сақталып отыр. Сонымен қатар, славян этностарының өкілдері ғана емес, титулдық ұлт та кетіп жатыр. Індет басталғаннан бері республикада көші-қон қарқыны төмендегенімен, карантиндік шектеулер жойылғаннан кейін, қайтадан өсе бастайды.
Бұл немен байланысты? Бірінші кезекте білім беру сапасына. Ресейде ол Қазақстанға қарағанда әлдеқайда жақсы, және тегін. Ресейлік университеттерде ақылы оқу, мысалы, АҚШ пен Ұлыбританияның университеттеріндегідей қымбат емес. Сонымен қатар, Ресейде әлі күнге дейін студенттік жатақханалар бар, ал Қазақстанда қазір олардың орындарында коммерциялық кәсіпорындар.
Ресейлік білімнің сапасы туралы айтатын болсақ, біздің республикадан айырмашылығы, Ресей кеңестік кезеңдегі орта және жоғары білімнің негіздерінен бас тартпағанын және одан ең жақсысын алды. Бұл білім беру жүйесін құрудың дұрыс тәсілі болды, өйткені кеңестік орта білім әлемдегі ең жақсы деп танылды және Финляндиядағы орта білім беру негізіне айналды, ол Еуропадағы ең үздіктердің бірі болып саналады.
Бүгінгі таңда білім беру көші-қоны – Ресей азаматтығын алудың ең оңай жолы. Біздің көптеген студенттер Ресей Федерациясының азаматтарымен тұрмыс құрып, автоматты түрде азаматтық алады. Ал 2020 жылы Ресейдің көші-қон заңнамасына енгізілген түзетулерден кейін, Ресей азаматы болу тіпті де оңай болды.
Ресейде ана капиталы мен балаларға арналған жәрдемақы 16 жасқа толғанға дейін төленетінін ұмытпаңыз, бала туылғаннан кейінгі үш жылдық декреттік демалыс алынып тасталмайды және зейнетақы индекстеледі. Міне, шын мәнінде, қазақстандықтар неге көрші елге тұрақты тұруға кетеді деген сұраққа жауап осы.
Көші-қонға білім беру жүйесін сөзсіз құлдырата бастайтын батыстық үлгідегі неолибералды реформалар да ықпал етеді. Соңғы он жылда мектеп түлектерінің сауаттылығы мен жоғары оқу орындары студенттерінің білім деңгейі күрт төмендеп кетті, ал жағдайды латын әліпбиінің енгізілуі де қиындатып отыр, бұл кириллицада және орыс тілінде жарық көрген ғылыми әдебиеттерді қолдану мүмкіндігін күрт азайтады. Тиісінше, білім беру жүйесінде орыс тілін қолдануды шектеу білім беру сапасының нашарлауына әкеледі, бұл талантты жастарды шетелге оқуға кетуге, содан кейін тұрақты тұруға итермелейді.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эзо Казахстана» үшін
Сурет: zagranportal.ru
