Қазақстан мен Әзірбайжан цифрландыруды жүргізуде, оған американдық және ағылшындық компаниялар белсенді қатысуда. Сөз “Каспий цифрлық хабы” жобасы туралы болып отыр. Ол Каспий теңізінің түбіне су асты талшықты-оптикалық кабель төсеуді көздейді. Желілер Ресейді айналып өтуге бағытталған геосаяси бағыттармен сәйкес келеді.
Осы жылдың жазында Әзербайжан Президенті Ильхам Әлиев CISCO америкалық компанияның басшылығымен бейнеконференция өткізгені белгілі. Ол негізінен ірі ұйымдар мен телекоммуникациялық кәсіпорындарға арналған желілік жабдықты әзірлеп, оларды сатады. Бұл компания Әзірбайжан тарапына осы елдің бүкіл экономикасының “смарт-моделін” құру үшін технологиялар мен жабдықтарды ұсынуды жоспарлап отыр. Американдық технологиялардың арқасында Әзірбайжан аймақта ортақ міндеттерді шешу үшін көрші мемлекеттердің жұмыстарын сандандыруға қабілетті болады. Шын мәнінде, Әзербайжан Республикасы осы американдық цифрлық технологиялардың жалпы өңірлік бас хабына айналуы мүмкін.
Каспий маңы цифрлық хабын құру мәселесі осы жылдың мамыр айында өткен қазақстандық дипломаттардың Британдық фирмалар өкілдерімен кездесуінде де талқыланды. Сол кезде британдық инвесторлар қазақстандық-азербайжандық жобаға қызығушылық танытып, оның жоспарланған қуатын екі деректер өңдеу орталығына – Ақтау мен Бакуге – дейін арттыруды ұсынды.
Ашық дереккөздерден белгілі болғандай, бұл және соған байланысты жобаларға біздің республикамыз Microsoft, Google, Amazon, Facebook және Apple сияқты америкалық компанияларды тартады. Осы компаниялар Каспийдің түбінде су астындағы талшықты-оптикалық кабельді сала бастап, қаржыландыруы мүмкін. Не үшін? Мұның бәрі Батысқа Каспий маңы елдеріне ықпал етуге, сондай-ақ Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымының қатарына қосылуға және Еуразиялық экономикалық одақ желісіне қосылуына мүмкіндік береді. Менің дәлелдерімді Қазақстан мен АҚШ қол қойған жалпы ақпараттық қауіпсіздік туралы келісім растайды. Осы жылдың сәуір айында американдық елші Уильям Мозер бұл құжат екі елге аймақтық қауіпсіздіктің маңызды проблемаларына байланысты ақпарат және технологиялармен алмасуға мүмкіндік беретінін айтты. Сонымен қатар, Мозер келісім Қазақстан-Америка ынтымақтастығын нығайтып қана қоймай, бүкіл өңірдің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ықпал ететінін айтты.
“Каспий цифрлық хабы ” жобасына кейбір қытайлық компаниялар да қызығушылық танытуда. Сондықтан Қытай оны іске асыруға және пайдалануға қосылуы мүмкін. Алайда ресейлік компанияларды бірлескен жұмысқа ешкім шақырмады.
Сондықтан Әзірбайжан, АҚШ және Ұлыбритания жетекші рөл атқаратын мұндай цифрландырудың айқын саяси аспектісі бар екеніне және Каспий маңы өңірін ақпараттық басып алу мақсатына бағытталғанына күмәнім жоқ. Бұл АҚШ-қа жаңа технологиялардың арқасында, өз мақсаттары үшін Әзірбайжан мен Түркияны белсенді қолдана отырып, өзінің үстемдігін орнатуға мүмкіндік береді. Осы фактілердің барлығы ЕАЭО, ҰҚШҰ шеңберінде одан әрі ықпалдасу процесін жылдамдату, үшінші елдердің өңірге енуіне жол бермеу үшін Каспий маңы державалары жаңа келісімдерге қол қоюы қажеттігін көрсетеді.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: lavoripubblici.it
