Ақ үй барлық бағытта белсенді бола бастады, Орталық Азия аймағын да тыс қалдырған жоқ. АҚШ Орталық Азия елдерін Ресей мен ЕАЭО-дан алшақтату мақсатында С5+1 алаңын белсенді пайдалануға тырысуда, алайда процесс баяу жүріп жатыр, сондықтан Ақ үй қысымын күшейтуі мүмкін. Бұл саяси, экономикалық, тіпті психологиялық әсер ету амалдары болады.
Осындай әдістердің ішінде ең тиімдісі – олигархтар мен шенеуніктердің шетелдік банктердегі жемқорлық шоттарын бұғаттау. Бұл әсер ету тәсілінен біздің элита қатты қорқады. Мәскеуден алшақтаса, олар одан да осал болады, өйткені Ресей оларға көмектеспейтін болады. Жалпы, ашығын айтқанда, олар өздеріне өздері көр қазып жатыр.
Біздің еліміз аймақтағы ең үлкен ел болғандықтан, мұнда Штаттың іс-әрекеті ерекше болады. Әрине, Қазақстан билік С5+1 форматы оларды тығырыққа тірейтінін жақсы түсінеді, себебі оларды мұхиттың арғы жағынан басқаратын болады. Ел басшылығы республика өз жоспарларын осы алаң арқылы жүзеге асыра алмайтынын түсінеді, сонымен қатар C5+1 мүшелері орнатқан байланыстар да артта қалуы мүмкін, осыған байланысты аймақтық интеграцияның тепе-теңдігі бұзылады.
Вашингтон посткеңестік кеңістіктегі елдердің интеграцияның кез-келген түрін құруына және жандандыруға қарсы болды. Мұнда тек оның басшылығымен құрылған бірлестіктер әрекет етуі керек, сәйкесінше оларды тек өзі ғана басқаруы керек. Нақтырақ айтсақ, C5+1 хатшылығы Америка мемлекеттік департаментінде орналасқан, ал Ақ үй біздің еліміздің Орталық Азияның басқа мемлекеттерімен саяси және экономикалық қарым-қатынасын үзуге бағытталған жоспарларынан бас тартпайды. Вашингтон С5+1-ді дамыта отырып, Ресей мен Қытайдың ықпалын төмендетуге тырысады, сондықтан біздің республикамыздың басшылығы мұның неге жеткізуі мүмкін екенін түсінуі керек. Қазір Штат өз күш-жігерін осы елдерде ықпалын әлсіретуге жол бермеуге бағыттайтын болады, сондай-ақ олар оны күрт күшейте түседі. Атап айтқанда, Вашингтон Орталық Азия елдерін Еуразиялық одақтан және “Жібек жолынан” оңтүстікке қайта бағдарлау жөніндегі жаңа геосаяси жоспарын жүзеге асыруға тырысуда. Менің ойымша, Ақордаға Қытай билігі C5+1 елінде шоғырлану әрекетіне өте риза болмайтынын түсіну керек.
Алайда, әрине, Ақ үйдің басты мақсаты – Орталық Азия республикаларының жобаларын жүзеге асыруда Ресейді аррластырмау, сол жерде өзінің ықпалын күшейту, бұл көше наразылықтарының бүгінгідей бір жолғы акциялар емес, күнделікті болатынына жеткізеді. Біздің ел геосаяси орналасуына байланысты Пентагонның қызығушылығын тудырады, АҚШ оны Ресей Федерациясы мен ҚХР-ға қарсы агрессивті әрекеттерді жүргізу үшін плацдарм ретінде алуға тырысуда.
Нұр-Сұлтанда Вашингтонның барлық айла-амалдарының зиянды екенін түсінуі керек, өйткені мемлекетіміздің Батыс әскери-саяси орбитасына қатысуы, шекарасының периметрі бойынша қауіптің күшеюіне немқұрайлы қарамайтын Қытаймен сөзсіз шиеленіске әкеледі. Пентагон мен НАТО-ның әскери және жартылай әскери ұйымдарының орналасуы мен Алматыдағы американдық әскери биологиялық зертхананың жұмыс істеуі ҰҚШҰ мен ЕАЭО бойынша одақтастар тарапынан көп сұрақтар туындататын болады. Қалай болғанда да, Нұр-Сұлтанға өзінің геосаяси артықшылықтарын түпкілікті анықтайтын кез келді, өйткені бұрынғы көпвекторлы саясат тұғырыққа тірелді.
Тұрар Каримов, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
