Иран алдағы екі аптада ЕАЭО құрамына кіруге тырысып жатқанын сол елдің парламент спикері мәлімдеді. Рас, процестің өзі көп уақытты алады. Еуразиялық экономикалық комиссия болса Иран тарапынан тиісті өтініш түспегенін хабарлады. Менің ойымша, Тегеран мемлекеттің одаққа кіруі бойынша әкімшілік рәсіміді ескермеген.
Иранның ЕАЭО-ға кіруі екі тарапқа да тиімді, бұл осы елдердегі индустрияның қарқынды дамуына және инвестицияларға қажеттілікке байланысты. Өйткені, ұзақ мерзімді қайта индустрияландыру бағдарламасы шетелдіктердің қаржыландыруын белсенді тартуды талап етеді, ал батыс елдерінен келетін елеулі ағын көп мәселе тудырады, сондықтан Иран ЕАЭО-өңірдің инвестицияларына қатты мүдделі.
Иран Ресей және Армениямен бірлесіп Еуразиялық электр энергетика дәлізін құруға қатысады. РФ–Грузия–Армения–Иран энергодәлізінің көмегімен елдер көршілес Таяу Шығыс мемлекеттерімен электр энергиясымен алмаса алады.
Менің ойымша, Иран тарапы тіпті ЕАЭО-ға толыққанды қатысуға ұмтылады. Осының арқасында ол сауда қатынастарында мүмкін болатын өзара кедендік-тарифтік жеңілдіктерді енгізуге мүмкіндік алады. Иранның ЕАЭО-ға қатысты саясатының осындай басымдығы Батыстың сауда байланыстарын шектеуіне байланысты.
Сондай-ақ, Иран ЕАЭО елдеріне қатысты протекционистік шараларды жоюы ықтимал. Әзірге Иранның ішкі нарығын тарифтік қорғау өте жоғары деңгейде қалып отыр, бірақ егер Иран еуразиялық бестікке қосылып, оның бір мүшесі болуға ұмтылса, ЕАЭО елдері үшін мемлекеттік протекционизмді әлсірету қажет екені анық.
ЕАЭО-ға посткеңестік кеңістікке жатпайтын, сыртқы елді енгізу Одақтың дамуындағы бетбұрыс кезеңі болады, осының есебінен ұйым басқа мемлекеттер үшін тартымды алаңға айналады. Бұл қадам Түркия мен АҚШ-тың Каспийде нығаюына мүмкіндік бермейді және Орталық Азия шеңберінде өзара сауданы күшейтеді. Қазақстан үшін Иранға кіруі барлық жағынан тиімді болады, өйткені шикізаттық емес тауарлар үшін ауқымды нарық ашылады, сондай-ақ Парсы шығанағындағы порттарға қол жеткізілетін болады.
Болат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: iran.ru
