Қазақстан халықтары ассамблеясы біздің елімізде 25 жылдан астам уақыт жұмыс істейді, 2007 жылға дейін президент жанындағы консультативтік-кеңесші орган болды, кейін конституциялық мәртебеге ие болды. Қазір ассамблеяның Мәжілістің 9 депутаттық орынына квотасы бар, бұл ұлттық азшылықтарды парламентке енгізу үшін қажет.
Соңғы жылдары бұл ұйым ұлтаралық қақтығыстар кезінде оның өте әлсіз әрекетіне байланысты оппозициялық ұлттық-патриоттар тарапынан қатты сынға алынды. Ал, ол дәл осы мақсат үшін құрылған. Оның функцияларына «ел азаматтарына қатысты кез-келген кемсітушіліктің алдын алу, бейбітшілік пен келісімді нығайту, қоғамдық және саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету» кіреді. Оны конституциялық мәртебесінен айыру, Мәжіліс депутаттары санын қысқарту туралы ұсыныстар болды, бірақ олай болмады. AНК реформаны, мүмкін, құрамының жаңаруын күтіп отыруы ықтимал.
Жақында ассамблея төрағасы орынбасарын ауыстырды. Бұл орынға Ұлттық қауіпсіздік комитетінен шыққан Марат Әзілханов отырды. Әзілханов ҰҚК қатарынан кеткеннен кейін, оның міндетіне ұзақ уақыт идеологиялық және діни мәселелер кірді. Атап айтқанда, ол бұрын Дін істері агенттігі төрағасының орынбасары, кейін осы агенттіктің төрағасы, одан кейін Мәдениет және спорт вице-министрі, ал 2016 жылдан 2018 жылға дейін министрліктің жауапты хатшысы болған. Дін істері және азаматтық қоғам. Соңғы жылдары Әзілханов Ақпараттық және әлеуметтік даму министрлігі басшысының орынбасары болып жұмыс істеді және қызмет аясы идеология мен ішкі саясатты қамтитын Президент әкімшілігі басшысының қазіргі бірінші орынбасары Дәурен Абаевпен жұмыс істеді.
Билік АНК-ны “тірілтуді” жоспарлап отыр, өйткені біздің қоғам қазақтардың үстемдігі артса да, көпұлтты. Алайда, ұлтаралық қатынастар Президент әкімшілігінің бақылауында болуы керек, өйткені оның мүмкіндіктері көп.
28 сәуірде Қазақстан халқы Ассамблеясының өмір бойы төрағасы болған Нұрсұлтан Назарбаев өз қызметінен мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың пайдасына кетті. Бірақ, ассамблея басшысының өкілеттіктерін қазіргі президентке өткізіп, Елбасы Қауіпсіздік Кеңесінің төрағасы және партияның жетекшісі болып қалды. Назарбаевтың АНК басшылығынан бас тартуы Тоқаевтың өкілеттігін кеңейтеді және шешім қабылдау орталықтары арасындағы сенімді қарым-қатынасты куәландырады. Сондықтан болған оқиға Ақорда мен Кітапхана тіл табыса алмайды деген қауесет таратушыларға қатты соққы береді.
Дегенмен, ҚХА-ны Тоқаевтың қолына беру туралы асыра айтудың қажеті жоқ, өйткені ел ішінде бұл орган ешқашан байыпты қарастырылған жоқ және биліктің өкілді тармағын бақылаудың қосымша құралы болып саналды. ҚХА Испаниядағы генерал Франконың билік ету кезеңіндегі Кортес рөлін атқарады, олар өз кезегінде өз депутаттарын төменгі палатаға жіберген. Сол сияқты мұнда да ҚХА әр уақытта ешкім сайламайтын 9 депутат ұсынады. Сонымен қатар, бұл құрылым жақындағы ұлтаралық қақтығыстар кезінде өзін ешқалай көрсете алмады, өткен жылдың ақпанында Қордайдағы дүнгендердің бүлігін де айыптамады, қазақ ұлтшылдарының әрекеттеріне де ден қоймады. Сондықтан, бұл Елбасы өз қолында маңызды өкілеттіктерді сақтай отырып, Президентке абыроймен берілген мемлекет “арқасындағы артық жүк”.
Тұрар Кәрімов, Саянский шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
