Соңғы уақытта Еуразиялық экономикалық одақ мемлекеттерінің сарапшылары мен саяси шолушылары одақ елдерінде интеграцияны қай бағытта дамыту қажет деген сұрақты жиі қоя бастады.
Бұл мәселені қарастыра отыра, Еуразиялық экономикалық комиссияның құрылымында әлеуметтік-гуманитарлық ынтымақтастықты дамыту мәселелерімен айналысатын жаңа департамент құрған дұрыс болар дегеннен бастаған жөн.
Экономикалық компонент білім беру, денсаулық сақтау, туризм және т.б. салаларда бар екенін есте ұстаған жөн. Сондықтан ЕАЭО шеңберіндегі ынтымақтастық қандай да бір дәрежеде осы салаларға қатысты болуы мүмкін.
Одақтағы одан арғы интеграция туралы айта отырып, ЕАЭО мемлекеттері осы мақсаттағы өзекті мәселелердің шешімдерін іздестіруде бірлескен зерттеулер жүргізуге мүмкіндік беретін Еуразиялық даму банкінің мүмкіндіктерін пайдалануға болатынын атап өткім келеді.
Одақ мүшелеріне гуманитарлық саладағы өзара іс-қимылға байланысты мәселелерге ерекше назар аудару қажет, өйткені тәжірибе көрсеткендей, егер ел басқа мемлекеттермен гуманитарлық ынтымақтастықты қолдамаса, оның орнына күмәнді артықшылықтарға ие болады.
Мүмкін бұл қисынсыз шығар, бірақ мен мысал ретінде Украинаны аламын. Ол ЕАЭО-ға кірген жоқ. Бірақ екіжақты деңгейде Қазақстанмен, Ресеймен және басқа да посткеңестік мемлекеттермен белсенді жұмыс істеді. Мұндай ынтымақтастық қысқарып, тауар айналымы төмендеген кезде ол экономикалық жағынан жеңіске жетті ме? Еуропада оның өнімдерін ешкім құшақ жая күтпейді. Тіпті жоғары деңгейде болған Украинаның ғарыш саласына қызығушылық жоқ. Басқа салалар туралы айтпауға болады. Ал ел нарықтарын жоғалтты.
Сондықтан одақ елдеріне қазірдің өзінде ЕАЭО кеңістігіне ортақ жау – коронавирустық инфекциямен күресте өзінің тиімділігін айқын көрсеткен гуманитарлық ынтымақтастықтың сақталып, жалғасын бабуытуралы ойлау қажет.
Шынында да, бүкіл адамзат үшін сынаққа айналған індетпен күрестің қиын кезеңінде Қазақстан ЕАЭО-дағы серіктесі – Ресейден орасан зор қолдау алды. Бұған гуманитарлық көмектің жеткізілуі және ресейлік медициналық мамандардың келуі дәлел, олар қазақстандық әріптестерге науқастарды коронавирустан емдеуге көмектесіп қана қоймай, өздерінің тәжірибелерімен бөлісті.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы берік гуманитарлық ынтымақтастықтың тағы бір мысалы – Ресейдің қоғамдық ұйымдары Қазақстан қалаларына гуманитарлық көмек жіберу үшін ұйымдастырған «Ізгілікті көршілік» акциясы.
Осы акция шеңберінде жеке қорғаныс құралдары, дәрі-дәрмектер мен медициналық жабдықтар түріндегі гуманитарлық көмек Қазақстанның Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент, Петропавл, Атырау, Орал, Ақтау, Павлодар, Өскемен, Көкшетау және Қостанай сияқты қалаларына жеткізілді. …
Егер одақ мемлекеттері қазір еуразиялық кеңістік қолдау көрсетіп, ынтымақтастық пен интеграция гуманитарлық деңгейде жалғастыру туралы ойланбаса, онда болашақта үлкен проблема туындауы әбден мүмкін.
Одақтас елдер, тіпті егер бұл шартта белгіленбеген болса да, ЕАЭО-ның экономикалық өзегі ретінде гуманитарлық саланы қолдап, оны ілгерілетуі керек екенін атап өткім келеді.
Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы Мұхтар Асанов, арнайы «Қазақстан жаңғырығы» үшін.
