Жақында Қазақстанда саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия құру жөніндегі жоба жарыққа шықты. Осыған байланысты , ал егер республикада осыған ұқсас заң бар болса, бізге жаңа комиссия не үшін қажет деген сұрақ туындады. Осыны түсінуге тырысайық.
Комиссияның басты мақсаты саяси қуғын-сүргін және заңсыз қудалау құрбандарына қатысты тарихи әділеттілікті қалпына келтіру болып табылатынынан бастайық.
Бұл үшін ол заң жобаларын дайындап, оларды Үкіметтің қарауына шығарады. Яғни, біздің елімізде саяси қуғын-сүргін құрбандарын оңалту бойынша жаңа заң пайда болады, бұл түсініксіз, өйткені республикада 23 жылдан бері мұндай заң бар.
Бір қызығы, қазіргі билік өткенді сөгіп, жаман атын шығарып,, өздерінің қуғын-сүргінінге түсіруін немесе жақын арада болған оқиғаларды байқамауды жөн көреді. Бірінші кезекте 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісіне қатысыты, оны басуға және оның қатысушыларына қарсы жүргізілген қуғын-сүргінге қазіргі бірқатар жоғары лауазымды шенеуніктер мен парламенттің екі палатасының да депутаттарының тікелей қатысты болды.
Осыған байланысты, біздің басшылық сталиндік қуғын-сүргінге ерекше назар аударады, сондықтан қазіргі қуғын-сүргіндер бұрынғымен салыстырғанда мардымсыз болып көрінетіндей әсер қалдырады. Бірақ мәселе көлемде емес, көзқараста. Сонымен қатар, кеңеске қарсы көтерілістерді басу, аштық және 30-жылдардағы жаппай репрессиялар тоталитарлық биліктің болуына негіз болды. Ал 1986 және 2011 жылдардағы желтоқсан оқиғалары тек “бақылау соққысы” болды.
Менің ойымша, Қазақстандағы жаңа оңалту іс жүзінде елді декоммунизациялау және дерусификациялау науқаны, сондай-ақ елеулі әлеуметтік-экономикалық және саяси проблемалардан назарды алшақтату болып табылады. Тағы бір қауіп бар, ол – қуғын-сүргін жауапкершілігі КСРО-ға жүктеліп, оны қылмыстық мемлекет ретінде ұсыну. Ал, Ресей қазіргі уақытта Кеңес Одағының құқықты мұрагері болғандықтан, орыс халқын болып жатқан процестердің бәріне кінәлі ұлтшылдар деп жариялайды. Бұл толығымен украиндық сценарий.
Азаматтық және әскери қақтығыстарды зерттеу орталығының сарапшысы Сұлтанбек Агеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
Сурет: kaztag.kz
