Таулы Қарабақтағы жалғасып жатқан жанжалға қарамастан, Ереванда Еуразиялық экономикалық одақ елдері премьер-министрлерінің кездесуі болып өтті, онда негізінен “теріс интеграция” мәселелері, яғни мемлекетаралық сауда кедергілерін біртіндеп жою арқылы ортақ нарық құру мәселесі талқыланды.
Мен “позитивті интеграцияға” назар аударғым келеді және одақтың шынында да жасырын артықшылықтары бар, оны іс жүзінде пайдалану керек екенін айтқым келеді.
“Оң ықпалдастық” ұлтүсті қоғамдық игіліктерді енгізуді тұспалдайды. Экономикадағы қоғамдық игілік дегеніміз – қоғамның барлық мүшелеріне ұсынылатын өнім немесе қызмет.
Тәжірибе көрсеткендей, бұл қызметтерді ұлттық үкімет басқарады және салықтар арқылы ұжымға төленеді. Қоғамдық игілік – оларды төлейтіндерге беріледі, жеке тауарларға қарама-қайшы.
Қоғамдық игіліктің екі негізгі критерийі бар. Олардың біріншісі – бәсекелестіктің болмауы, яғни тауарларды жеткізу оларды тұтынушылар көбірек тұтынған сайын қысқармайды. Екінші критерий – ерекшеліктің болмауы, өнімнің барлық тұтынушыларға қол жетімді екенін білдіреді.
Осыны ескере ЕАЭО-ның орасан зор жасырын артықшылықтары бар деп сеніммен айтуға болады, оларды тек пайдалану керек. Менің ойымша, одақтас елдерге өздерінің күн тәртібіне “оң ықпалдастықты” қосу керек, яғни ұлтүсті қоғамдық игіліктер ұсына бастау керек.
ЕАЭО – Қазақстан үшін жалғыз балама және индустрияландыру жолымен жүру арқылы экономиканың ресурстық моделінен шығу мүмкіндігі. Ел үнемі Еуропалық Одақ нарықтарына пайдалы қазбаларды жеткізуге тәуелді бола алмайды, оның үстіне әлемдік коронавирус дағдарысы бұрынғы әлемдік жүйеге соққы бергенді. Өндіруші елдер үшін – бұл регрессия мен кедейлікті білдіреді, ал Қазақстанның бұл жағдайда ЕАЭО арқылы мүмкіндігі және Ресеймен одан әрі интеграцияға көптеген мүмкіндігі бар.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
