Бүгінгі әлемдік валюта-қаржы архитектурасы трансформациялануда, енді ЕАЭО-ға басқа да интеграциялық бағыттарды қалыптастыру қажет. Қазір Одақта аймақтагдыру үрдісі байқалып, долларсыздандыру туралы белсенді пікірсайыстар жүргізіліп жатыр.
Долларсыздандыруға келетін болсақ, оның негізі Еуразиялық одақтағы үш “кит” болып табылады. Бұл әлемдік валюталардағы есеп айырысулардың қысқаруы және іс жүзінде ұлттық валюталарға көшу, оның нәтижесі неғұрлым әділ көп полярлы қаржы нарығының қалыптасуы болады. Бұл елдердің сауда-экономикалық егемендігін айтарлықтай шектейтін американдық валюта жүйесінен ауытқу. Сондай-ақ, бұл SWIFT халықаралық банк жүйесіне, шетелдік агенттіктердің бағалау рейтингтеріне тәуелділіктің әлсіреуі. Және одақтағы доллардың әсерін азайтуға бағытталған шараларды таңдағанда, қатысушы елдер экономикалық көзқарастарды басшылыққа алғаны сөзсіз. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін олар үшінші мемлекеттермен қарым-қатынас орната отыра, еркін сауда аймағын құрып, өздерінің экономикалық стратегиясын жалғастыратын болады. Сондай-ақ ЕАЭО басқа халықаралық ұйымдардағы өз өкілдігін күшейтеді.
Қазіргі уақытта Батыс санкцияларының салдарынан осы тақырыптағы пікірталастар қызу жүріп жатыр. Менің ойымша, Еуразиялық одақ мүшелерінің долларсыздандыру мәселесін талқылауы – прогрессивті және жағымды жағдай. Бүгінгі індеттен кейінгі жағдай мұндай пікірталастарды жалғастыру керек екенін көрсетіп отыр. Батыстың санкциялары, мысалы, Ресейге қатысты, бүкіл Еуразиялық нарыққа теріс әсер етеді. Сондықтан, басқалармен қатар, ұйымның барлық мүшелері, бүкіл Одақтың мүдделерін қорғауға бағытталған шаралар қабылдауы қажет. Мысалы, есептеулердегі доллардың мәнін әлсірету және импортты алмастыратын жобаларды іске асыру, соның арқасында олар санкциялар мен шектеу шараларынан болатын зиянды барынша азайтуға мүмкіндік беретін тиімді механизм жасайды.
Қазақстан өнеркәсіптік ынтымақтастықты арттыру үшін ЕАЭО-дағы төрағалықты пайдалануы керек. Еуразиялық одақ кеңістігінде өнеркәсіптік ынтымақтастықты дамыту – ол бірлескен кәсіпорындар мен мыңдаған жаңа жұмыс орындарын құру, тиісінше, азаматтардың әл-ауқатына әсер етеді. Ел басшылығы оған біздің бизнесмендерімізді белсенді түрде тартып, оларға интеграциялық науқанның ерекшеліктерін түсіндіруі керек. Сондай-ақ, біз экономиканы дамытудың қозғаушы күші болып табылатын сандандыруды жалғастыруымыз керек, бұл процесс барлық экономикалық салалар мен ортарға тығыз әсер етуі керек.
Бірлескен индустриялық жобалар, бірыңғай нарық, кеден жүйесі, заңнаманы біріздендіру, фискалдық жүйедегі жалпы тәсілдер долларсыздандыруға ғана емес, келесі қадамға – алдымен электрондық, содан кейін толыққанды өз валютасын құруға итермелейтін болады. Мұндай жағдайда халықаралық аймақтандырудан, бірыңғай банк, жоспарлы органдар, ұлтүсті үкімет құрудан және саяси салада неғұрлым елеулі интеграциядан аулақ болуға болады.
Ажар Ибраева, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
