ЕАЭО құрылғаннан бері, қатысушы елдер оның өнеркәсіптік дамуына бағдарланған көптеген әртүрлі жобаларды әзірледі. Бүгінгі таңда олардың ішіндегі ең маңыздысы Индустрияландыру картасы болып табылады.
ЕАЭО кеңістігіндегі өңірлік интеграцияның шешуші векторы өнеркәсіптік өзара іс-қимыл болып табылады, оның негізі бірлескен кооперация. Екі жыл бұрын оны кеңейтіп, импортты алмастыруға байланысты жобаларды іске асыру туралы ұсыныс айтылды. Бұл үшін ЕЭК кәсіпорындардың, сондай-ақ олар шығаратын өнімдердің тізімін қалыптастыруы қажет болды. Басқаша айтқанда, Индустрияландыру картасын жасау. Кейінірек бұл құжат ұйымның импортты алмастырудан үшінші елдерге экспортқа көшу туралы жариялауына байланысты кеңейтілді деген ақпарат пайда болды. Нәтижесінде, ол өндірістің қайталануын алып тастап, ұйым кеңістігінде болашақ өндірістік кооперацияның негізін құруы керек еді.
ЕЭК өткен жылдың күзінде карта келісілгенін және оны бірлестіктің сайтында көруге болатынын хабарлады. Картаның бірінші бөлімі ауқымды іске асырылатын және жоспарланған өнеркәсіптік жобаларға арналған. Оған жалпы құны 200 миллиард доллар болатын 178 түрлі жоба кірді. Олар өнеркәсіптің 18 саласында ынтымақтастықты тереңдетуді көздеді. Қазір онда үш жүз миллиард доллардан астам сомаға бағаланған 185 жоба көрсетілген, енді елдер арасындағы ынтымақтастық 21 салада болады.
Екінші бөлімде 30 сала бойынша 550 технологиялық бағыт көрсетілген. Онда жобаларды іске асыруға кірісуге дайын компаниялар да бар. Картаны әзірлеушілердің пікірінше, ондағы мәліметтер бүкіл ЕАЭО-да импортты алмастыруға арналған өндірістік тізбектер құруға көмектеседі. Үшінші бөлімде импорт көлемі бойынша ең елеулі өнімдер тізбесі ұсынылған. Әзірлеушілер картадағы деректер мүше мемлекеттерге қажетті өндірістік үдерістерді дамытуға байланысты ұсыныстарды дайындауға негіз болғанын айтады. Сондай-ақ оның көмегімен импортты алмастыру, жалпы жобаларды дайындау және жүзеге асыру және өндірушілердің салааралық байланыстарын қалыптастыру жұмыстарын ұйымдастыруға болады.
Қазір Еуразиялық одаққа мүше елдерде іске асыруды жоспарланып отырған ауқымды жобалар туралы ақпарат бар. Мәселен, біздің елімізде жалпы құны 44,4 миллиард долларды құрайтын 12 жобаны жүзеге асыру жоспарланып отыр. Олардың арасында тамақ және жеңіл өнеркәсіп, фармацевтика және машина жасау салаларындағы жобалар бар. Соңғысын іске асыру Алматыда Hyundai жеңіл машиналарын, Қостанайда Chevrolet, сондай-ақ Қарағанды облысында Youtong автобустарын құрастыруды көздейді.
ЕЭК-те осы бесжылдықта бірнеше негізгі векторларға назар аударылатыны айтылды. Бұл бірінші кезекте өнеркәсіптік кооперацияның Еуразиялық желілерін іске қосуға және технологиялар трансферіне қатысты, соның арқасында ұйым мүшелері жаңа сандық технологияларды пайдалана отырып, өзара іс-қимыл жасай алады. Сондай-ақ, өнеркәсіпте инновациялық технологияларды құрып, сыртқы нарықтарға “заманауи бәсекеге қабілетті өніммен” шығатын импортты алмастыруды дамыту үшін ғылыми-техникалық саладағы ынтымақтастық белгіленген. Биылғы жылы елдер ғарыш, биотехнология, наноиндустрия және басқа да жоғары технологиялық салаларға шоғырланатын болады. Осы жоспарлардың барлығы өндірістік тізбектерді жандандыруға ұмтылысты көрсетеді және бұған өткен жылы құрылған Халықаралық Еуразиялық индустриялық қор қатысатын болады, ол өнеркәсіптік жобаларды бірлесіп іске асыруға көмектеседі.
Индустриялық дамудың жаңа картасы шеңберіндегі мұндай тыңғылықты жобалар оң құбылыс және ЕАЭО елдері басшылығының елеулі нәтижелерге қол жеткізуге және осы өндірістік секторды көтеру арқылы өсуге ұмтылысы болып табылады. Қырғызстан, Армения және Қазақстан үшін бұл экономиканы жаңғыртуға және шикізаттық модельден алшақтауға мүмкіндік береді. Осы орасан зор жобаларды жүзеге асыру шеңберінде енді уақыт пен электрондық болсын, жалпы жоспарлау органдары мен бірыңғай валюта қажет. Сонымен, интеграция жүздеген мың жаңа жұмыс орындарын құру, жаңа технологияларды енгізу тұрғысынан өте пайдалы және маңызды болып табылады.
Ажар Ибраева, саяси шолушы, арнайы “ЭхоКазахстана” үші
