Қазір біздің елімізде Еуразиялық одақты сынау жалғасып жатыр, бірақ бұл сын эмоционалды және жалпы экономикалық қиындықтармен байланысты, сауда тапшылығы мәселесі біріктіру салдарынан туындаған жоқ. Бүгінгі таңда біздің елімізде және Одаққа мүше басқа елдерде коронавирус індетіне байланысты экономикалық жағдай жақсы емес. Осыған байланысты кейде келіспеушіліктер туындайды.
Қазір біздің еліміздің саудасы, мысалы, Беларусьпен немесе Ресеймен, импорттың пайдасына жүзеге асырылады. Сонымен қатар, мұнай бағасының құлдырауы да проблема болды, бұл біздің экономикамызға қатты әсер етті. Мұнай құны жоғары деңгейде болғанда, Қазақстанда экономика да дамыды, мемлекет сатқаннан гөрі, көп сатып алып жатқанын сезбеді. Сондықтан сауда тапшылығы мәселесі ЕАЭО-ға байланысты туындаған жоқ.
Бүгін біз экспортқа шығарылатын өнім номенклатурасын ұлғайтуға мүмкіндік беретін, әзірше минералдық-шикізат ресурстарының басым бөлігін құрайтын реформаларға назар аударуымыз керек. Ол үшін Қазақстан ЕАЭО-ға қатысушы басқа елдермен қауымдасуы қажет, бұл импортты алмастыруға байланысты мәселелерді шешуге көмектеседі. Кейін жалпы күшпен шығарылған өнімді жергілікті тұрғындарға сату, экспортқа жіберу оңайырақ болады. Кооперация есебінен импорт қысқарып, экспорт өседі. Елдердің экономикалары өзара байытылатын болады, олардың орнықтылығы артады және елдердің позициялары әлемдік кеңістікте де нығаятын болады. Бұған дейін Ресей басшылығы, өте тартымды бағыт, авиация саласында ынтымақтастық қажет деп мәлімдеген болатын.
Қазір Еуразиялық одақ елдер арасындағы тауар айналымын арттыру үшін сауданы барынша аймақтандыруға баса мән беруі керек. Ол үшін бар кедергілерді жойып, бірлескен жобаларды іске асыру қажет. EЭО-да протекционизм болмауы керек, мұнда кімдікі болса да – біздің өндірушілер немесе ресейліктер – бәрін өзіміздікі деуіміз керек. Одақта ашықтықты, әділеттілікті, заңдылықты негізге ала отырып, біртұтастықты нығайту керек, тең жағдай жасау керек, сонда біз барлығымыз интеграцияның нәтижесін көретін боламыз.
Дамудың осындай оң бағдарламасы ғана барлық кедергілер мен мәселелерді еңсеріп, нақты өндірістік қауымдастыққа және бірлескен индустриялық жобаларды енгізуге жеткізеді, ал бұл бүкіл шаруашылықты жаңғыртуға негіз болады. Қазақстан үшін бұл өте маңызды, өйткені 90-шы жылдары біз қайта өңдеу өнеркәсібінің қомақты үлесін жойып алдық, ал ЕАЭО шеңберіндегі интеграция оны қайта жандандыруға және экономиканың шикізаттық моделінен алшақтауға мүмкіндік береді. Ең бастысы, біз өз шекарамызда жекеленбей, жалған протекционизмді өз мүдделерімізді қорғаудың жалғыз әдісі деп санамауымыз керек. Болашақ интеграция мен аймақтандыруда екенін түсіну маңызды.
Ажар Ибраева, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
