Коронавирус індеті мен оның жағымсыз әсерлері АҚШ пен Қытайдың қарым-қатынасын қатты нашарлатты. Қырғи қабақ соғыс алаңында “бүркіт пен Ппанданың” екіжақты қатынасы шектен шығып барады. Бұл текетірес теріс әсерімен Орталық Азияның барлық елдеріне қауіп төндіруі мүмкін.
Бүгінгі таңда Америка мен Аспан асты елінің қарама-қарсы тұруында Дональд Трамптың індет кезінде Қытай тарапынан экономикалық залал үшін айыппұл өндіріп алу туралы мәлімдемесі негізгі рөл атқарады – олар коронавирус Қытайдан өршіді, сондықтан ол оның барлық салдары үшін жауап беруі керек дейді. Трамп оны Қытай алдындағы АҚШ-тың қарызын нөлдеу немесе шегеру арқылы жасауды ұсынады.
Осы мәлімдеменің аясында Миссури мен Миссисипи штаттарында Аспан асты еліне қарсы сот ісі қозғалды, кейбір конгрессмендер оларды қолдады. Мұның бәрі Трамп пен Республикалық партияға пайдалы, өйткені бораған сынды қабылдағаннан гөрі, әсіресе президенттік сайлауға дейін, сыртқы жауды айыптап, барлық күнәні оған аударған дұрыс емес пе.
Пекинде, әрине, ондай репарацияға келіспейді. Өйткені, Егер Қытай АҚШ-қа төлесе, онда оған басқа мемлекеттерден де шағымдар түседі, оларға да залалды өтеуге мәжбүр болады. Сонымен қатар, төлеу – әлсіздік көрсету. Бұл ел ішінде нашар қабылданады және ақыр соңында “апиын соғысына” әкелуі мүмкін.
Қалай болғанда да, “бүркіт пен панда” қырғи қабақ соғысы барлық дамып келе жатқан елдер үшін, соның ішінде Орталық Азия республикалары үшін үлкен қауіп төндіреді, себебі бұл елдер АҚШ пен Қытайдың ұрыс алаңына айналуы мүмкін. Атап айтқанда, технологияның дамуы біздің өңірдің мемлекеттерін екі жақтың бірінің пайдасына таңдау жасауға мәжбүр етуі мүмкін.
Мысал ретінде бесінші буын ұялы байланысын келтірейін. Бұл формат үлкен деректер ауқымын басқара алады. Бұл ретте, американдық және қытайлық технологиялар бұл салада сәйкеспейді. Яғни, біз бір алыптың техникалық стандартымен жұмыс істей бастасақ, екіншісіне ауысу мүмкін болмайды.
Сонымен, бүгінгі таңда бізде не бар? Америка “әлемдік құрастыру цехы” рөлін сақтап қалу үшін, Қытайдың өсуін тоқтатуға тырысуда. Аспан асты елі мұндай сценарийдің дамуына жол беруге тырысуда, сонымен қатар, саяси және экономикалық салмағы бойынша АҚШ-ты қуып жетуге тырысуда.
Мұндай жағдайда Қазақстан мен Орталық Азия елдері үшін Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде одан әрі үдемелі интеграция жолы құтқарушы және жалғыз дұрыс жол болып табылады. Өзінің ортақ валютасы, банкі, Үкіметі және қорғанысы бар қуатты одағы Қытай мен АҚШ арасындағы сауда соғысының барлық жағымсыз салдарын жоя алады. Қазақстан осы екі алпауыт елдердің текетіресі үшін полигонға айналмауы керек, сонымен бірге олардың шикізаттық шылауы болмауы керек. Бұл қиян-кескі жанжалға тартқызбаудың жалғыз жолы.
Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы Мұхтар Асанов, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
