Жақында еңбек министрі Біржан Нұрымбетов 2025 жылға қарай Қазақстанда еңбекке қабілетті халық 3 миллион адамға көбейетінін, бірақ жұмыс орындары барлығына жетпейтінін, ең жоғары тапшылық 87 мың адамды құрайтынын мәлімдеді. Осыған байланысты жұмыссыздық туралы сөз болғанда, еңбек министрлігі шындықты айтады ма, деген сұрақ туындайды.Біз осыны түсінуге тырысайық.
Алдымен, жұмыссыздықтың дәл санын көрсететін нақты статистика қазір ешкімде жоқ. Билік бюджет қаржыландыратын ұйымдардан, квазимемлекеттік сектордан және ірі бизнестен азды-көпті деректер алады. Яғни, шағын және орта кәсіпкерлік саласы Еңбек министрлігінің статистикасына түспейді, бұл оның дәлдігі туралы ойлануға мәжбүр етеді.
Жалпы, статистика — құбылмалы нәрсе. Оны кез-келген жағдайға бейімдеуге болады. Сондықтан еңбек нарығындағы жағдай нақты анықталған деп айтпас едім.
Менің ойымша, Еңбек министрлігінің ресми статистикасы дұрыс емес. Оның себебі, 90-жылдардың ортасына дейін мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру құралдары кәсіподақтардың басқаруында болды. Біз ведомствоға қарасты ұйым-еңбек ұжымдарының жағдайы туралы толық ақпаратқа ие болдық. Кейін мұның бәрі Еңбек министрлігінің қарамағына өтті. Содан кейін жұмысшылардың құқықтары мен еңбек қауіпсіздігін қорғайтын еңбек инспекциялары әкімдіктерге берілді, олардың нақты деректерді жариялағысы келмейтіні бәріне белгілі. Сондықтан жұмыстан босатылған және жұмыстан босатылып жатқан азаматтардың көпшілігі ешқандай статистикаға кірмейді.
Сонымен қатар, егер 2,7 миллион өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтардың ресми жұмыс орны болмағандықтан, ешқандай статистикаға қоспайды, сондықтан Еңбек министрлігі ұсынған мәліметтер елдегі, әсіресе жастар арасындағы жұмыссыздықтың нақты көрінісін бермейді. Демек, жұмыс орындарының тапшылығы мемлекет белгілегеннен көп.
Жұмыссыздық туралы статистикалық деректердің ашықтығын қамтамасыз ету үшін, бірқатар әлеуметтік функцияларды өзіне алатын кәсіподақтардың рөлі мен құқықтарын арттыру қажеттігін баса атап өткім келеді.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін»
Сурет: fbc.ua
