Жақында Қазақстан билігі мәлімдеме жасады – екінші тоқсаннан бастап 300-ден астам оқушысы бар мектептер ғана дәстүрлі форматта жұмыс істейтін болады. Қалғандары оқушыларды онлайн-режимде оқытуды жалғастырады. Ал, ата-аналар қашықтықтан оқуды үлкен пессимизммен қабылдауда. Бұл түсінікті, өйткені балалардың оқуға деген ынтасы төмендеді. Егер бәрін көшіріп алса, оны ешкім көрмесе, білім алудың не керегі бар?
Қазақстанда қашықтықтан оқытуда сынға алатын басты проблемалардың бірі интернетке қолжетімділік болып табылады. Біздің Республикада жоғары сапалы интернет тек ірі қалаларда, оның үстіне тек “пысықай” аудандарында ғана бар. Ғаламдық желі шалғай ауылдарға мүлдем жеткен жоқ, сондықтан онда тұратын балалардың онлайн режимінде оқуға мүмкіндіктері жоқ.
Интернет арқылы білім беру платформасы компьютерлерді техникалық қамтамасыз етуге талап ететінін ұмытпау керек. Қашықтан оқыту үшін қуатты процессорлармен және жедел жадымен жабдықталған компьютерлер немесе ноутбуктер қажет. Ал бұған ел халқының 20-25%-ы ғана қол жеткізе алады. Ия, шенеуніктер бірқатар отбасыларға уақытша пайдалануға 425 мың компьютер берді, бірақ одан интернет жылдамдығы артқан жоқ.
Сонымен қатар, біздің білім беру жүйесі қашықтықтан оқыту форматына көшуге дайын емес екендігі туралы әңгіме, бір жағынан, маңызды емес, өйткені елде әлі де жоғары кәсіпқой мұғалімдер тапшылығы бар. Оқу орындарына білімі терең емес адамдар жиі жұмыс істейтіні құпия емес. Егер бүгінгі педагогикалық университеттерде мүлдем оқымай, тек сессиялар мен емтихандарды ақшамен жапса, не айтуға болады.
Басқаша айтқанда, індетке дейін де, қашықтықтан оқытуды енгізгенге дейін біздің елдегі білім сапасы жақсы болған жоқ. Мұны оқушыларды бағалаудың халықаралық бағдарламасының нәтижелері дәлелдеп отыр, оған сәйкес біздің оқушылар функционалдық сауаттылық бойынша төмен балл жинады. Сонымен қатар, 2018 жылы бір зерттеу барысында Қазақстаннан келген оқушылардың 54%-ында білім беруде компьютерлерді пайдалану үшін қажетті дағдылар жоқ екендігі анықталды.
Қазір көптеген ойшылдар қашықтықтан оқыту форматына байланысты қазіргі балалардың ересек өмірінде табысы төмендейді деп санайды. Мен олармен келісемін, өйткені қазіргі студенттердің болашақ жалақысы, жартылай болса да, мектепте алған білім деңгейіне байланысты екендігі бұрыннан дәлелденген.
Тиімді онлайн оқытуды қамтамасыз ету үшін тиісті оқу материалдары, өз білім беру платформасы және т.б. қажет. Коронавирус індеті Қазақстандағы білім беру жағдайы өткен ғасырлар деңгейінде қалып отырғанын көрсетті. Балаларымызды оқытудағы бүгінгі проблемалар кез-келген жағдайда бүкіл елдің болашағына әсер етеді, әсіресе республика қазір демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында.
Білім беру деңгейінің төмендеуі аясында кириллицаның орнына латын әліпбиін енгізуді жеделдету оқушылар мен студенттерге одан да көп зиян келтіреді. Оларға жаңа әліпбиге үйрену қиын болады, нәтижесінде олар мүлдем кітап оқымауы мүмкін. Тағы бір ықтимал қауіп – болашақ ұрпақ кириллицада жазылған ғылыми еңбектерді пайдалана алмайды, өйткені олардың көпшілігін латын тілінде қайта басып шығару мүмкін болмайды.
Бұл кері кету үдерісін жүйеге енгізілген неолибералды тұжырымдамалар мен әдістерден бас тарту және Батысқа соқыр еліктеуді қою арқылы ғана тоқтатуға болады.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
