Жақында Қазақстанда Мәжіліс пен мәслихат сайлауы өтеді. Партиялар бұл оқиғаға, жалпы, дайын: сайлауалды бағдарламалары қабылданып, кандидаттар бекітілді. Nur Otan-ның жеңіске жететініне ешкім күмән келтірмейді. Сұрақ басқада: билеуші партиямен бірге Парламентке кім кіреді?
Сонымен, депутаттық мандаттар үшін жарысқа бес саяси партия қатысады. Жалпыұлттық социал-демократиялық партия сайлауға бойкот жариялап, ойыннан шықты. Бір жағынан, ЖСДП қорқақтық танытты, бірақ екінші жағынан, айтарлықтай артықшылыққа ие болды: оның партия мүшелері сайлауда жеңілгені үшін ұятқа қалып, мазақ сөздерін естімейді. Оның үстіне, ЖСДП-ге сайлау науқанын өткізуге ресурстар мен күш жұмсаудың, ал сайлаудан кейін аз дауыс саны үшін ақталу керекі болмайды
Жарысқа қатысушыларға келетін болсақ, екі партия өздерін, жақсы мағынада, оңшыл деп санайды. Мен ребрендингке дейін “Бірлік” деп аталған “Адал” партиясы мен “Ақ жол” демократиялық партиясы туралы айтып отырмын. Олардың партиялық тізімдері, сондай-ақ сайлау бағдарламалары бір-біріне ұқсас. Екі жағдайда да тізімде елдің ірі қалаларынан да, провинциялардан да кәсіпкерлер бар. “Адалдың” мәжіліске үміткерлер тізімі аз болғанымен – “Ақ жолдың” 38-іне қарсы 20 адам болса да, оның Мәжіліске кіру мүмкіндігі ақжолдықтарға қарағанда анағұрлым артық болып көрінеді.
Парламенттік сайлау аясында “коммунистік” деген сөзден арылған, Қазақстан республикасының Коммунистік халық партиясы да ребрендинг өткізді. Қазір ол жай ғана Халық партиясы. Бастапқыда оның партиялық тізіміне 125 адам кірді, бірақ Орталық сайлау комиссиясы 115 үміткерді тіркеді. Дегенмен, ҚХП-ның тізімі Nur Otan партиясынан кейінгі ең үлкен тізім болып табылады. Шамасы, ҚХП идеологиялық қуысты жаппай партиялық тізіммен толтыру шешімін қабылдады.
Қазақстанда Мәжіліс орындары үшін күресетін “Ауыл” партиясы да бар. Бұл партия ауыл шаруашылығын дамытуды және ауыл тұрғындарын қолдауды жақтайды. Алайда, оның партиялық тізімінде ұсынылған 19 үміткердің ешқайсысы ауыл шаруашылығы мен агроөнеркәсіптік кешенге ешқандай қатысы жоқ. Бір қызығы, егер “Ауылдың” сайлау бағдарламасына қарасаңыз, онда фермерлерге немесе жай ауыл тұрғындарына қарағанда латифундистердің мүдделері көбірек екенін байқауға болады.
Билік партиясы-гегемон. Оның партиялық тізімінде 126 адам бар. Nur Otan осылай өзінің кадрлық қуатын және сайлау процесінің кез келген нүктесінде жедел маневр жасай алатын қабілетін көрсетеді. Үлкен қосымша топ партия активінің авангардына икемділік береді және ол билеуші партияның алдында тұрған кез-келген өзгерістерге бейімделе алады.
Осылайша, саяси жағдай ап-анық және Мәжілістегі орындардың көпшілігін алатын гегемон алдын-ала белгілі. Барлық шиеленіс тек екінші, үшінші және төртінші орындарды кім алатынында, өйткені Парламенттің төменгі палатасында тағы бір партия пайда болуы мүмкін. Бұл жағдайда іс жүзінде билік Жарғыларда көрсетілмеген міндет – қоғамдық бірлестіктердің бақылауына қатысуға тыйым салынғанда, ал “Ақ жол” партиясы күтпеген жерден өз қатарына жаңа мүшелерді қабылдауға мораторий енгізгенде, жағдай тіпті де қатаңдай түседі. Олар ЖСДП оқиғасының қайталануынан қорқады ма? Қалай болғанда да, олар “тосынсыйлардан” сақ болуды ұйғарды, енді жоспарланған оқиғалар барысына ештеңе кедергі болмауы керек.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Қазақстана» үшін
Сурет: 24.kz
