ЕАЭО елдері арасында Қазақстан жалған зергерлік бұйымдарды өткізу бойынша ең үлкен көлеңкелі нарық болып табылады. Өйткені, елде мұндай тауарларды сату үшін өте жұмсақ жаза қолданылады. Бұл туралы баспасөз мәслихаты барысында «Қазақстан зергерлері Лигасы» ЗТБ және жеке кәсіпкерлер кеңесінің төрағасы Қайсар Жұмағалиев мәлімдеді, деп іскерлік ақпарат орталығының тілшісі Kapital.kz хабарлайды.
«Бізде тауарды тәркілеусіз тек әкімшілік жауапкершілік қарастырылған. Қырғызстан, Армения, Беларусьте сонымен қатар қылмыстық жауапкершілік бар. Сондықтан, ҚР нарығына келіп түсетін контрабанда одақ елдеріне кетеді, себебі оның ішінде шекара жоқ, себебі кедендік қызметтер бұл тұрғыда жете бермейді», — деді ол.
Түркия зергерлік өнімдерін экспорттаушылар Қауымдастығының мәліметі бойынша, 2018 жылы осы елден Қазақстанға 267 млн долларға 11 тонна зергерлік бұйымдар әкелінді. Бірақ Қаржы министрлігінің ресми статистикасы бойынша, Түркиядан экспорт тек 79,6 млн долларды құрады.
«Мемлекет бұған назар аудармайды, салық салу базасын ұлғайту жөнінде әңгіме жүргізіліп жатыр», — деді Жұмағалиев.
Қазақстандық зергерлік бұйымдарды өндірушілер өз істерін жақсартқысы келетіндіктен ғана емес, сонымен қатар тұтынушыларды қымбат бұйымдарда ресейлік және тіпті итальяндық сынама тұр деген сияқты алдайды.
«Алтынның ең көп таралған сынамасы 585, бірақ түрік бұйымдарына 400, 300 сынамалар болуы мүмкін, ал алтын емес. Ломбардтар түрік алтынын қабылдамайды, себебі ол аталған сынамаға сәйкес келмейді. Ал тұтынушы көлеңкелі дауыс береді, бірақ бәрі арзан емес – жақсы», — деді спикер.
Қазақстандық зергерлік сала үшін бұл отандық өнімдер түрік өнімдерінің аясында жоғары баға болғандықтан сұранысқа ие емес.
«Бұл ретте біздің шеберлердің өнімдері өте әдемі және әлемдік нарықта бағаланады. Өткен жылы Еревандағы көрмеде француз делегациясы зергерлік әшекейлердің барлық партиясын сатып алды», — деп нақтылады ол.
Қазақстанда салық есебінде 380 дара кәсіпкерлер мен зергерлік өндірумен айналысатын заңды тұлғалар бар. Бірақ зергерлер лигасының есептеуінше, тек Алматы, Шымкент және Нұр-сұлтан базарларында зергерлік бұйымдар 4,5 мың адамды саудалайды. Олардың ешқайсысы қаржы мониторингі комитетінде есепте тұрмайды және олар оған ешқашан тоқтамайды, себебі контрабандалық және контрафактілік тауар сатумен айналысамын. Нәтижесінде адал зергер-кәсіпкерлер олармен бәсекеге түсе алмайды,деп толықтырды Қайсар Жұмағалиев.
«Отандық зергерлік сала ҚҚС болғандықтан көтеріле алмайды. 2017 жылы біз алтын сатып алуға басым құқығы бар ҚР Ұлттық банкімен қазақстандық зергерлерге тазартылған алтын сатып алуға квота бөлу туралы келістік. Ол бізге 300 кг тазартылған алтын бөлді және біз ҚҚС — сыз сатып алдық, бірақ жарты жыл ішінде 30 кг алтын сатып алдық», — деді ол.
Бірақ 2018 жылы Салық кодексіне өзгерістер енгізіп, тазартылған алтынға ҚҚС енгізілді.
«Біз бұл шара зергерлік нарықтың жағдайын жақсартпайды, керісінше барлық ойыншыларды көлеңкеге түсіреді деп айттық. 2019 жылдың басында біздің зергерлердің ешқайсысы алтын сатып алған жоқ. Бұл Қазақстан аумағында ҚҚС — сыз алтын сатып алуға болатын «қара» нарық бар екенін көрсетеді», — деді спикер.
Сондықтан мемлекет осы салық бойынша төлем алған жоқ, сол сияқты алмайды, сондықтан оны енгізу мағынасы болған жоқ. Зергерлік нарықты реттеу көптеген мемлекеттік органдардың өкілеттігіне кіреді, оны жалғастырды. Бірақ Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес олар ШОБ арасында күтпеген тексерулер жүргізе алмайды, олар туралы алдын ала хабарлау қажет. Мұндай ескертуді алып, әшекейлердің сатушылары фальсификатты жасырады, деп атап өтті Қайсар Жұмағалиев.
2017 жылы Лига Президент Әкімшілігіне тексеру жүргізуді сұрады және нәтижесінде зергерлік бұйымдарды сатумен айналысқан 156 жосықсыз кәсіпкер анықталды.
Сурет: news.ivest.kz
