Қазақстанда Қарт адамдардың үлесі өсуде, ел демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында тұр. Бұл туралы БҰҰ-ның Қазақстандағы халықтың қоныстануы саласындағы қорының (ЮНФПА) демография, даму және гендер мәселелері жөніндегі жобалардың ұлттық үйлестірушісі Ғазиза Молдақұлованың баяндамасында айтылған, бұл туралы Tengrinews.kz хабарлайды.
ЮНФПА мәліметтері бойынша, әлемде халықтың қартаю процесінің қарқыны бұрын-соңды болмаған, олардың адамзат тарихында баламасы жоқ және ұзақ мерзімді сипатқа ие. БҰҰ классификациясы бойынша, 65 жастан асқан халықтың үлесі 7 пайыз және одан жоғары қоғам қартаюға жатады.
“Қазақстандағы демографиялық жағдай ел халқының жас құрылымында егде адамдардың үлесінің ұлғаюымен сипатталады, 2019 жылдың басында 60 жастан асқан халықтың үлесі елдің барлық халқының 11,6 пайызын, 65 жастан асқан адамдардың үлесі 7,5 пайызды құрады. Ел демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында тұр. Бұл ретте ел өңірлерінің жартысында қартайған ұлтқа тән 7 пайыздық шек айтарлықтай еңсерілді”, – деп БҰҰ-ның Қазақстандағы халық саны саласындағы қорының даму және гендер мәселелері жөніндегі жобалардың ұлттық үйлестірушісі Ғазиза Молдақұлова хабарлады.
Оның айтуынша, елдің солтүстік-шығысында және Орталық Қазақстанның бөлігінде жағдай Еуропа елдерімен ұқсас. Бұл халықтың шамалы табиғи өсуіне және эмиграцияға байланысты. Ал республиканың оңтүстік және батыс өңірлерінде, сондай-ақ Нұр-Сұлтанда бала туудың өсуі байқалады, соның нәтижесінде бұл көрсеткіштер төмен.
Ерлер мен әйелдер санының диспропорциясы, әсіресе қартайғанда артады. Бүкіл әлемде әйелдер жасы үлкен адамдардың көпшілігін құрайды, Қазақстан да ерекшелік емес.60 және одан жоғары жастағы әрбір 100 әйелге елде осы жас тобындағы 62 ер адамнан ғана келеді.
“Бүгінгі таңда Қазақстан салыстырмалы түрде жас ұлт болғанымен, халықтың қартаюынан туындайтын үрдістер мен салдарлар туралы алдын ала ойлау керек. Болжамдық есептеулердің мәліметтері бойынша, 65 және одан жоғары жастағы қарттардың үлесі 7,3 пайызды құрап, 2050 жылы ик екі есе артып, 1990-шы жылдары Жапонияда немесе 1970-ші жылдары Швецияда байқалған мәндерге жетеді”, — деп атап өтті Молдақұлова.
Оның айтуынша, халықтың қартаю процесі адам өмірінің барлық салаларына: экономикаға, жинақтарға, инвестициялар мен тұтынуға, еңбек нарығына, зейнетақы мен салық салуға айтарлықтай әсер етеді. Әлеуметтік салада бұл адамдардың денсаулық жағдайына, отбасы құрамына, өмір салтына, тұрғын үй жағдайларына және Халықтың көші-қонына әсер етеді.
Ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылуындағы және кірістеріндегі айырмашылықтар зейнетақымен қамтамасыз етудегі гендерлік алшақтықты арттырады, егде жастағы әйелдер үшін кедейлік қаупін арттырады.
“Қазақстан Қарт адамдар басым елдер санатына енді ғана ене бастады, және осыдан туындайтын мәселе болашақта қарттыққа қызмет көрсетумен тікелей байланысты салалардың дамуына алып келуі тиіс. Белгілі бір дәрежеде бұл жұмыста денсаулық сақтау. Егде жастағы халықтың денсаулық жағдайының мәселелері мүгедектік пен өлімнің себептері болып табылады. Созылмалы патологияның құрылымында қан айналымы жүйесінің, тірек-қимыл жүйесінің, ас қорыту, тыныс алу органдарының, көздің және олардың қосымшаларының аурулары басым”, – делінген зерттеуде.
ЮНФПА-ның ұсынымы бойынша белсенді ұзақ өмір сүру саласындағы саясат жоғары жастағы адамдардың өмір сүру сапасын, дербестігі мен тәуелсіздігін арттыруға, халықтың салауатты өмір сүру ұзақтығын арттыруға, денсаулығын сақтау мен нығайтуға, аға ұрпақ азаматтарының әлеуметтік және психологиялық әл-ауқатын жақсартуға, егде жастағы адамдардың қоғам өмірінің әртүрлі салаларына, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысу мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталуы тиіс.
