Қазақстанның мемлекеттік қарызына қызмет көрсету шығындары екі есе артады. Экономикалық блок министрлері Мәжіліс отырысында Қазақстанның мемлекеттік борышы туралы айтып берді.
Мәжіліс депутаты Дания Еспаева хабарлағандай, әлеуметтік-экономикалық даму болжамына сәйкес мемлекеттік қарыздың өсуі 2021 жылға қарай 30,3 пайызға дейін, 2022 жылға қарай ЖІӨ — нің 30,5 пайызына дейін болжанып отыр. 2025 жылы Үкіметтің қарызы 2019 жылға қарағанда екі есе артып, 25 триллион 692 миллиард теңгені құрайды деп күтілуде. Үкіметтің бағалауы бойынша мемлекеттік қарыз ағымдағы жылдың өзінде ЖІӨ-нің 29,2 пайызын құрайды.
Ол мемлекеттік қарыз сомасы артатынын, тиісінше, республикалық бюджетке жүктеме артатынын, өйткені Борышқа қызмет көрсету шығыстары артатынын атап өтті. Борышқа қызмет көрсету және үкіметтік борышты өтеуге арналған шығыстар 2019 жылғы 12,9 пайыздан 2022-2023 жылдары 23 пайызға дейін өседі.
“Депутаттар мемлекеттік қарыз мәселесін бірнеше рет көтерді. Алайда, көріп отырғанымыздай, барлық шектеулер қайтадан бұзылған. Бұл жағдайды өзгерту үшін қандай шаралар қабылдайсыз?”— деп депутат.
Ұлттық экономика министрі Руслан Дәленов 2020 жылы мемлекеттік қарызға қызмет көрсету және өтеу шығындары 12 пайызды, ал 2023 жылы 23 пайызға дейін өсуі мүмкін екенін растады.
“Жұмыс мемлекеттік қарызға қызмет көрсету шығындарын бақылау үшін үш бағыт бойынша жүргізілуде. Біріншісі-бюджет тапшылығын қысқарту. 2021 жылдан бастап тапшылықты ЖІӨ — ге қатысты 3,4 пайызға дейін, 2023 жылы ЖІӨ — ге қатысты 2,1 пайызға дейін қысқарту жоспарланып отыр”, – деді Дәленов.
Ол тапшылықты теңгемен қаржыландыруға басымдық беру жоспарланғанын, бұл мемлекеттік қарызға қызмет көрсетудің өсуімен байланысты валюталық тәуекелді төмендетуге мүмкіндік беретінін айтты.
“Мемлекет басшысының Жолдауында көрсеткішті әзірлеу тапсырылды. Бұл мемлекеттік қаржының тұрақтылығын, оның ішінде қарыздық тұрақтылықты бағалауға мүмкіндік береді. Үшіншіден, бұл бюджет шығындарын шектеу. Жоспарлау кезеңінде мәлімделген шығыстардың сапасын бағалауды енгізу болжанып отыр. Заңнамаға түзетулер әзірленді. Көрсетілген шаралар борышқа қызмет көрсетуге және борышты өтеуге жұмсалатын шығыстардың өсуін тежеуге мүмкіндік береді”, – деп жауап берді министр.
Қаржы министрі Ерұлан Жамаубаев мемлекеттік қарыз қауіпсіз деңгейде екенін мәлімдеді.
“Біз оны күнделікті бақылап отырамыз. Қазір жағдай нашарлап, тапшылық аздап артқаны түсінікті. 2022-2023 жылдары республикалық бюджет жобасында бізде 2023 жылы 2,1 пайызға дейін қысқаруда. Біз өз борышымызды рейтингке ұқсас басқа елдермен салыстырамыз. Мысалы, Түркияда ЖІӨ — ге мемлекеттік қарыз көрсеткіші 40 пайызды, Мексикада — 55 пайызды, Индонезияда-37 пайызды құрайды. Дегенмен, біз әрбір жобаға жақындаймыз”, – деді Жамаубаев.
Мәжіліс Төрағасы Нұрлан Нығматулин Қаржы министрлігі басшысының сөзін тоқтатты.
Сіз мемлекеттік қарызды қорғауды қалай қалыптастырамыз және үш жылдық бюджет жобасына сәйкес оған не болады?”- деп сұрады Нығматулин.
“Біз, ең алдымен, валюталық тәуекелдер атылып кетпеуі үшін ұлттық валютамен қарыз алатын боламыз. Сондай-ақ қарыздың құрылымын үнемі талдайтын боламыз. Мемлекеттік кепілдіктер бойынша жобаларды мұқият іріктейтін боламыз. Өздеріңіз білетіндей, жыл сайын кепілдендірілген мемлекеттік қарыз лимиті республикалық бюджетте белгіленеді…” — деп Жамаубаев жауап берді.
“Жалпы, Қаржы министрінің жауабы жоқ. Әлихан Асханұлы, әріптесіңізге көмектесіңіздер”, — деді Нығматулин Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Әлихан Смайыловқа.
“Жоғарыда айтылғандай, мемлекеттік қарыз қауіпсіз деңгейде. Белгіленген лимит — 27 пайыз-бұл тұжырымдама аясында өзіміз үшін белгілеген ішкі лимитіміз. Халықаралық ұйымдар ЖІӨ-нің 50 пайызына шектеу қояды. Қазіргі уақытта көптеген елдерде болып жатқан дағдарыстық құбылыстарға байланысты бұл лимит ЕО елдерінде өсу жағына қарай қайта қаралуда. Көрсеткіш тұрақты мониторингте”, – деді Смайылов.
Сурет: tengrinews.kz
